Aynı zamanda kısaca bulimia olarak bilinen Bulimia nervoza, ciddi ve potansiyel olarak hayati risklere yol açabilecek bir yeme bozukluğudur. Bulimia hastaları genellikle gizli bir şekilde, aşırı miktarlarda, kendilerini durduramadan ve kontrollerini yitirerek yemek yiyebilirler. Bu yeme ataklarının ardından da aldıkları fazla kalorilerden sağlıksız bir şekilde kurtulmaya çalışabilirler.Bulimia hastaları tarafından fazla alınan kalorilerden kurtulmak ve kilo alımını önlemek için farklı yöntemler kullanılabilir. Örneğin, aşırı beslendikten sonra düzenli olarak kusma yöntemini seçebilir veya laksatiflerden, kilo kaybı takviyelerinden, diüretiklerden, yani idrar açıcılardan veya lavmanlardan gereksiz yere faydalanıp, bunları kötüye kullanabilir. Bunların yanı sıra, ya da bunlardan bağımsız olarak oruç, sıkı diyet veya aşırı egzersiz gibi kilo alımını önleyeceği düşünülen alternatif yolların da kullanıldığı vakalar görülmüştür.Bulimia hastası olan bireyler genellikle kendi kiloları ve vücut şekillerine takıntılı bir yaklaşım sergilerler. Birey, sahip olduğunu düşündüğü kusurlar için kendisine ciddi ve sert bir önyargı ile yaklaşabilir.
Bu bozukluk sadece yemek ile değil, aynı zamanda kişinin kendisini nasıl gördüğü ile de ilgili olduğu için bireyin bulimianın üstesinden kendi başına gelmesi zor olabilir. Ancak gerçekleştirilecek etkili bir tedavi süreci, bireyin kendisi hakkında daha olumlu görüşlere sahip olmasına, daha sağlıklı yeme alışkanlıklarını benimsemesine ve bulimianın yol açtığı daha ciddi komplikasyonları tersine çevirmesine yardımcı olacaktır.
Nedenleri
Bulimia Nervoza Neden Kaynaklanır?
Bulimianın kesin nedeni tıp uzmanları tarafından henüz kesin olarak belirlenememiştir. Diğer bozukluklarda olduğu gibi, beslenme bozukluklarının gelişiminde de genetik, biyolojik, duygusal sağlık, ve toplumsal beklentiler gibi birçok faktör rol oynayabilir. Bunkar vakaya bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
Kadınlarda bulimia görülmesi olasılığı erkeklere oranla daha yüksektir. Aynı zamanda bulimia sıklıkla ergenlik sonunda ya da yetişkinliğe geçiş döneminde ilk defa ortaya çıkmaya başlar.
Bir bireyin bulimia riskini artırabilecek bir kaç faktör mevcuttur. Bunların arasında biyolojik ve kalıtsal faktörler ilk sırada yer alabilir. Kardeşler, ebeveynler veya çocuklar gibi birinci derece akrabaları arasında yeme bozukluğu olan bireylerin yeme bozukluğu geliştirme olasılığının daha yüksek olması, olası bir genetik bağlantıya işaret etmektedir. Bununla birlikte çocuklukta veya gençlikte olarak fazla kilolu olmak bulimia nervoza riskini artırabilir.
Aynı zamanda psikolojik ve duygusal konulardaki hassasiyet beslenme bozukluklarına yol açabilir. Depresyon, anksiyete bozuklukları veya uyuşturucu madde kullanımından kaynaklanan bozukluklar gibi psikolojik ve duygusal sorunlar da yeme bozuklukları ile yakından ilişkilidir. Bazı vakalarda, travmatik olaylar ve aile, okul ya da işyeri gibi çevresel faktörlerden kaynaklanan stres dahi beslenme bozukluklarının gelişmesine katkıda bulunan faktörler olabilir.
Diyet yapan insanlarda yeme bozuklukları gelişmesi riski daha yüksektir. Bulimialı birçok birey, aşırı yemek atakları arasında aldıkları kalorilerde ciddi kısıntılara gitmeye yönelir. Bu aşırı yeme ataklarının tetikleyicileri arasında can sıkıntısı, besinin kendisi, stres ve vücudunu beğenmeme sayılabilir.
Bulimia Nervoza Ne Tür Komplikasyonlara Neden Olur?
Bulimia çok sayıda ciddi komplikasyona neden olabilir, hatta bireyin hayatını tehlikeye atacak kadar ilerleyebilir. Bulimia sırasında görülen olası komplikasyonlar arasında:
- Özsaygıda eksiklik
- İlişkiler ve sosyal işlevsellik ile ilgili sorunlar
- Adet dönemi düzensizlikleri
- Alkol veya uyuşturucu kullanımı
- Anksiyete, depresyon, çeşitli kişilik bozuklukları veya bipolar bozukluk
- Aritmi veya kalp yetmezliği gibi kalp sorunları
- Bireyin kendisine zarar vermesi
- Dehidrasyon, böbrek yetmezliği gibi yetersiz beslenmeye bağlı tıbbi sorunlar
- Diş çürümesi veya dişeti hastalıkları
- İntihar düşünceleri veya intihar denemesi
- Sindirim problemleri
Bulimia Nervoza Nasıl Önlenir?
Bulimiayı önlemenin kesin bir yolu yoktur, ancak bireyi durum ağır ve daha zararlı bir hal almadan önce daha sağlıklı davranışlara veya profesyonel tedaviye yönlendirmek mümkün olabilir. Bunun için atılabilecek çeşitli adımlar mevcuttur.
Öncelikle ebeveynlerin çocuklarının sağlıklı ve gerçekçi bir vücut imajı fikri oluşturmaları önemlidir. Çocukların vücut şekilleri ya da ölçüleri ne olursa olsun, görünümlerinden başka yollarla kendilerine güven duymaları için desteklenmesi gereklidir.
Ev içinde kilo hakkında konuşmak ve eleştirmek yerine, sağlıklı bir yaşam tarzına odaklanmak ve buna yönelik adımları atmak önemlidir. Bununla birlikte, oruç tutma, kilo kaybını sağladığını iddia eden takviyeleri kullanma veya müshil benzeri ilaçlardan faydalanma yöntemleri ile sağlıksız olarak kilo kontrolü sağlayan diyet programlarından kaçınmak gereklidir. Özellikle fazla yiyeceğin vücuttan atılması için kusmadan faydalanılabileceği fikrinden kaçınmak zorunludur.
Düzenli ve gerginlikten ya da stresten uzak, keyifli sofralarda yemek yenilmesine dikkat edilmelidir. Aile doktoruna başvurmak ve onun gözlemlerinden yararlanmak bir yeme bozukluğunun erken göstergelerini belirlemek ve gelişimini önlemeye yardımcı olmak için önemlidir.
Yakınlarında bir yeme bozukluğuna işaret edecek şekilde beslenme sorunlarının varlığını fark eden bireyler, bu konu hakkında yakınıyla destekleyici bir şekilde konuşmayı düşünmeli ve nasıl yardımcı olabileceğinizi sorgulamalıdır.
Belirtiler
Bulimia Nervoza Belirtileri Nelerdir?
Bir beslenme bozukluğu olan bulimianın belirti ve bulguları arasında farklı bir çok hareket mevcuttur. Bunlar arasında bireyin:
- Vücudunun şekli ve kilosu ile sürekli meşgul olması,
- Sürekli kilo alma korkusuyla yaşaması,
- Aşırı beslenme atakları arasında oruç tutması, aldığı kalorileri kısıtlaması veya belirli ve gerekli besin gruplarından bütünüyle kaçınması,
- Aşırı beslenme sırasında kontrolünü kaybettiğini hissetmesi, yani yemeyi durduramayacağı veya ne yediğini kontrol edemeyeceği gibi hissetmesi,
- Aşırı beslenme sonrasında kilo almayı engellemek için kendisini kusmaya zorlaması ya da çok aşırı egzersiz yapması,
- Gereksiz beslenmenin ardından müshil, diüretik veya lavman kullanarak sindirim sistemini sindirim tamamlanmadan boşaltmaya çalışması,
- Her öğünde tekrar tekrar anormal derecede çok miktarda yemek yemesi,
- Kilo kaybına yardımcı olduğu iddia edilen diyet takviyeleri veya bitkisel ürünleri aşırı kullanması sayılabilir.
Bireyde görülen bulimianın şiddeti, genellikle bireyin son üç ay sürecinde haftalık olarak kendisini ne kadar arındırdığı ile ölçülebilir. Bu haftada bir defadan bir kaç defaya kadar genişleyen bir yelpaze olarak görülebilir. Bulimia hastası olan çoğu birey genellikle normal kilolu veya çok hafif kilolu olduğu için, bir sorun olduğu her zaman başkaları tarafından gözlemlenmeyebilir. Ancak bu bireylerin ailelerinin ve yakın çevrelerinin fark edebileceği bir kaç belirti mevcuttur. Bunlar arasında:
- Sürekli şişmanlıktan endişe veya şikayet etmek,
- Kendi vücudu hakkında aşırı negatif bir görüşe sahip olmak,
- Aşırı beslenme ataklarından sonra çok ağır diyet yapmak veya oruç tutmak,
- Bir öğünde sürekli olarak özellikle de bir bireyin normalde kaçınacağı yiyeceklerden çok aşırı miktarlarda yemek,
- Çok fazla egzersiz yapmak,
- Dişlerde ve diş etlerinde hasar görülmesi,
- Ellerde ve ayaklarda sürekli şişme,
- Ellerde veya parmak eklemlerinde sürekli yara izleri veya nasır görülmesi,
- Herkesin önünde yemek istememek,
- Hormonal bezlerin büyümesinden kaynaklı olarak yüzde ve yanaklarda şişme,
- Görünen kiloda sürekli değişiklik,
- Uzun süreli tuvalete gitmek,
- Yemekten hemen sonra veya yemek sırasında tuvalete gitmek sayılabilir.
Bulimia belirtileri gösteren bireylerin mümkün olan en kısa sürede tıbbi yardım alması gereklidir. Bulimia, tedavi edilmediği durumlarda bireyin sağlığını ciddi ve ağır şekilde etkileyebilir. Bunun için bireyin öncelikle aile hekimiyle veya bir ruh sağlığı uzmanıyla belirtileri, semptomları ve duyguları hakkında konuşması önemlidir.
Eğer birey tedavi konusunda isteksiz ise, bir arkadaşı, sevdiği bir kişi, saydığı bir kişi, bir öğretmeni ya da güvendiği bir başka kişi tarafından sağlanacak destek ilk adımların atılmasına yardımcı olabilir.
Bir yakınında bulimia belirtileri görüldüğünün düşünülmesi durumunda, bu endişeler açık ve dürüst bir konuşma yapılması gerekebilir. Yetişkin bir birey profesyonel bakım almaya zorlanamaz, ancak kendisine teşvik ve destek sunmak mümkün olabileceği gibi, nitelikli bir uzman doktor veya akıl sağlığı uzmanı bulmasına, ve randevu almasına yardımcı olmayı teklif etmek faydalı olabilir.
Tanı Yöntemleri
Bulimia Nervoza Nasıl Teşhis Edilir?
Eğer doktor bir bireyin bulimia nervoza olduğundan şüphelenirse, tipik olarak öncelikle kendisi ile konuşarak bireyin yeme alışkanlıkları, kilo verme yöntemleri ve fiziksel belirtileri hakkında bilgi edinecektir.
Bilgi edinmek üzere sorduğu bu soruların ardından bir fiziksel muayene gerçekleştirecek, ve gerekli gördüğü takdirde kan ve idrar testleri isteyecektir. Doktor, bu testlerin yanı sıra, bireyin kalbiyle ilgili sorunları tespit edebilecek bir testi, yani olan elektrokardiyogramı da gerekli görebilir. Yine bir tanı belirlemek, kilo değişikliklerinin tıbbi nedenlerini belirlemek ve ilgili komplikasyonları kontrol etmek için başka testlerin gerçekleştirilmesine de ihtiyaç duyabilir.
Bütün bunlar ile herhangi bir olumsuz sağlık durumunun gözlemlenen belirtilerine bir açıklama getirmemesi durumunda bireyin vücudunda ve kilosuna karşı tutumunun da tartışılabileceği bir psikolojik değerlendirme gerçekleştirecek ve bu değerlendirmenin bulimia kriterleri ile örtüşüp örtüşmeyeceğini gözlemleyecektir.
Tedavi Yöntemleri
Bulimia Nervoza Nasıl Tedavi Edilir?
Bulimia hastası bireylerin, vakanın durumuna ve şiddetine göre birden fazla tedaviye ihtiyacı olabilir. Ancak bulimia tedavisi için psikoterapiyiuygun antidepresanlar ile birleştirmek en etkili yöntemlerden birisi olabilir.Bulimia tedavi süreci genellikle bireyi, ailesini, doktorunu, bir akıl sağlığı uzmanını ve yeme bozukluklarının tedavisinde deneyimli bir diyetisyeni içeren bir ekip ile yaklaşımı gerektirir. Bütün bu ayrı öğeleri birbirleri ile uyumlu bir şekilde kontrol etmek için ayrıca bir vaka yöneticisine de ihtiyaç duyulabilir.
Bulimia Nervoza Nasıl Tedavi Edilir?
Psikoterapi
Aynı zamanda konuşma terapisi veya psikolojik danışmanlık olarak da bilinen psikoterapi, bireyin bulimiası ve onunla ilgili konuları bir akıl sağlığı uzmanıyla tartışmayı içerir. Bugüne kadar elde edilen kanıtlar, farklı psikoterapinin türlerinin bulimia semptomlarını iyileştirmede bireye farklı yönlerde yardımcı olduğunu göstermektedir.
Bilişsel davranışçı terapi bireyin beslenme alışkanlıklarını normalleştirmesinin yanı sıra sağlıksız ya da olumsuz inanç ve davranışlarını tanımlamasına ve bunları sağlıklı, olumlu olanlarla değiştirmesine yardımcı olmaktadır.
Aile temelli terapi tedavisi sürecinde ise ebeveynlerin, gençlerinin sağlıksız yeme davranışlarını durdurmanın yanı sıra gençlerin kendi beslenmesini kontrol altına almasına yardımcı olmaktadır. Bu terapi türü ailenin hem bulimianın ergenlerin gelişimi ve hem de ailesi üzerinde ortaya çıkardığı problemlerle başa çıkmasına yardımcı olmak için müdahale etmesine yardımcı olmaktadır.
Kişilerarası psikoterapi ise bireyin yakın ilişkilerindeki zorlukları ele alarak, hem karşılıklı iletişimi hem de problem çözme becerilerini geliştirmeye yardımcı olmaktadır.
Bireyin ruh sağlığı uzmanına kendi vakasında hangi psikoterapi yönteminin daha faydalı olacağı konusunda danışması bulimianın en etkili bir şekilde tedavi edilebilmesi için etkili olacaktır.
İlaçlar
Psikoterapi ile birlikte, ve doktor tavsiyesi doğrultusunda kullanıldığı zaman antidepresanlar birçok vakada bulimia semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir. Bulimiayı tedavi etmek için genellikle seçici serotonin geri alım inhibitörü türü ilaçlar yaygın olarak yine sadece doktor tavsiyesi ile ve vakanın şiddetine göre kullanılmaktadır.
Beslenme Eğitimi
Uzman bir diyetisyen, bireyin hem açlıktan kaçınabilmesi hem de çeşitli sağlıksız yiyeceklere karşı duyulan istek duygularını yönetirken iyi beslenmesi için sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmesine yardımcı olacak bir yemek planı tasarlayabilir. Hasta bir bireyin bulimianın üstesinden gelebilmesi için beslenme alışkanlıklarını belirli bir düzene oturması ve yiyecek alımını kısıtlamaması büyük önem taşımaktadır.
Hastaneye Yatma
Normal şartlar altında bulimia nervoza tedavisi genellikle hastane dışında gerçekleştirilebilir. Ancak bireyin gösterdiği belirtiler şiddetli ise ve buna bağlı olarak ciddi sağlık komplikasyonları ortaya çıktıysa, tedavinin bir hastanede gerçekleştirilmesi ihtiyacı doğabilir. Bununla birlikte bir takım yeme bozukluğu programları hastaneye sürekli yatarak tedavinin yerine hastaneye sadece günlük ziyaret ile tedavi sürecini önerebilir.Bulimia nervoza hastası birçok birey uygun tedavi süreci sonucunda iyileşebilir, ancak bazı vakalarda semptomların tamamen ortadan kalkmadığını gözlemlemek mümkün olabilir. Bireyin yaşam koşullarına bağlı olarak, özellikle çok stresli dönemlerde tekrarlama aşırı beslenme ve besinleri çıkarma dönemleri gelip geçici bir şekilde nüksedebilir ve tekrar edebilir.
Eğer bir birey kendisini tekrar doldurma ve çıkarma döngüsünde bulursa, bireye daha önce yardımcı olan doktor, diyetisyen veya akıl sağlığı uzmanıyla yapılan görüşmeler, bireyin yeme bozukluğu tekrar bütünüyle kontrolden çıkmadan önce krizi atlatmasına yardımcı olabilir.Bulimia nervoza ile başa çıkmanın olumlu yollarını öğrenmek, bireyin sağlıklı ilişkiler kurmasına, hem bu durumdan hem de hayatındaki diğer öğelerden kaynaklanan stresi yönetmesine, beslenme bozukluğunun nüksetmesini önlemeye yardımcı olabilir. Bu sebeple geçmişte bir yeme bozukluğu olan bireylerin belirtilerinin geri döndüğünü fark etmesi durumunda, derhal kendilerine yardımcı olan tıbbi ekipten tekrar yardım istemesi tavsiye edilmektedir.
Bulimia Nervoza İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri Ve Evde Bakım
Bulimia hastası bireylerin aldıkları profesyonel tedaviye ek olarak atabileceği birkaç kişisel bakım adımı mevcuttur. Bunlar arasında en önemlisi tedavi planına sadık kalmaktır. Terapi seanslarını atlamadan, ve rahatsızlık verse bile yemek planlarından kaçınmadan tedavi planını sürdürmek en etkili yöntem olacaktır.
Bireyin kendisine iyi davranması gereklidir. Bu sebeple sürekli tartılmaktan ya da ayna karşısında kontrollerden kaçınmak gereklidir. Bunlar hemen her vakada bireyin sağlıksız alışkanlıklarını sürdürme yönündeki çabalarını beslemekten başka bir şey yapamaz.Bulimia hakkında bilgi edinmek bireye yardımcı olacaktır. Bireyin durumuyla ilgili alacağı her eğitim ve edineceği her bilgi kendisini güçlendirebilir ve tedavi planına bağlı kalması için motive edebilir.
Öğünlerin düzenli olarak belirli saatlerde alınması, hastalığın yönetilmesi için etkili bir adımdır. Aynı şekilde doğru beslenmeyi sürdürmek önemlidir. İyi beslenmeyen veya sık sık yediklerini çıkaran bireylerin vücudunun ihtiyaç duyduğu tüm besinleri almaması muhtemeldir. Bireyin öncelikle doktoruyla ve diyetisyeni ile kendi vakasına uygun vitamin ve mineral takviyeleri hakkında konuşması faydalı bir adım olabilir. Bununla birlikte birçok vakada tipik olarak ihtiyaç duyulan vitamin ve minerallerin büyük bir kısmının yiyeceklerden doğal olarak alınması önerilir.
Bireyin çevresi ile iletişim içinde olması faydalıdır. Birey kendisini, kendisine olumlu yaklaşan, sevgi ve ilgi gösteren aile üyeleri ile sağlıklı olduğunu görmek isteyen arkadaşlarından ayırmamalıdır. Birçok vakada bu kişiler bireyin iyiliğini kalben istemektedir. Besleyici, şefkatli ilişkiler aynı zamanda sağlıklıdır.
Egzersiz yaparken dikkatli olmak gereklidir. Özellikle aşırı beslenmeden sonra gelen fazladan kalorileri yakmak için aşırı egzersiz yapma durumunda bireyin doktor ile esasında ne tür fiziksel aktivitelerin kendisi için uygun olduğu hakkında bilgi edinmek üzere konuşması gereklidir.
Alternatif Tıp
Özellikle iştahı bastırmak veya kilo kaybına yardımcı olmak için tasarlanmış olan diyet takviyeleri ve bitkisel ürünler asla doktor tavsiyesi olmadan kullanılmamalıdır. Bunun bir sebebi, bu tür ürünlerin yeme bozukluğu olan bireyler tarafından kendilerine zarar verecek şekilde kötüye kullanılabilir. Bir ikinci sebebi ise, kilo kaybı takviyelerinin veya bitkisel ürünlerin diğer ilaçlarla tehlikeli bir şekilde etkileşime girerek insan sağlığını tehlikeye atacak şekilde ciddi yan etkilere yol açmasıdır. Doğal olanın her zaman güvenli demek olmadığı unutulmamalıdır.
Bulimia Nervoza İle Başa Çıkma Ve Destek
Medya, kültür, antrenörleri, aileleri, arkadaşları, meslektaşları veya akranları tarafından birbiri ile zıt mesajlarla maruz bırakılan bireylerin bulimia ile başa çıkması zor olabilir. Özellikle de zayıf olmanın bir başarı işareti olduğuna dair mesajların sürekli yayıldığı bir çağda ölümcül sonuçları olabilecek bir hastalıkla başa çıkabilmek için öncelikle bireyin kendi vücudu için sağlıklı kilonun ne olduğunu hatırlaması gereklidir.
Aşırı yeme dürtüsünü tetiklememesi için diyet yapmaktan ya da öğün atlamaktan kaçınmak önemlidir. Özellikle yeme bozukluklarını savunan veya yücelten, tıptan ve bilimden uzak ağ sayfalarını ziyaret etmekten kaçınmak gereklidir.
Birey, bulimiasına katkıda bulunabilecek düşünceleri veya davranışları tetikleyen durumları belirlemeli, ve onlarla başa çıkmak için bir plan geliştirmelidir. Aynı şekilde günlük hayatta karşısına çıkabilecek aksiliklerin sebep olacağı buhran ve duygusal sıkıntılarla başa çıkmak için bir plan hazırlamalıdır.
Kendi öz saygısını artırmasına yardımcı olacak olumlu rol modelleri aramalıdır. Öz saygıyı daha da artırmak için birey kendisine affedici yaklaşmalı, olumlu taraflarına odaklanarak ve kendisine cesaret vererek hareket etmelidir.
Aşırı beslenme ve çıkarma ile ilgili düşüncelerden uzaklaşmaya yardımcı olabilecek zevkli aktiviteler ve hobiler bulmak bireye yardımcı olacaktır.Bulimia nervoza hastalığından muzdarip bir birey, hem kendisinin hem de ailesinin bu durumla başa çıkma konusunda cesaret, umut ve tavsiye alması için destek gruplarından faydalanması yararlı olabilir. Bu grupların diğer üyeleri de benzeri deneyimlere sahip oldukları için hem bireyin hem de ailenin neler yaşadığını gerçekten anlayabilir. Vaka ile ilgilenen uzman doktor bireye, bölgedeki bir grubu tavsiye edebilir.
Bulimiası olan bir bireyin ebeveyni, çocuğun yeme bozukluğu nedeniyle kendisini suçlayabilir. Ancak yeme bozukluklarının birçok nedeni vardır. Ebeveynlik tarzı ise genellikle bu nedenlerden birisi olarak kabul edilmez. Bu aşamada ebeveynin çocuğuna nasıl yardımcı olabileceğine odaklanması en etkili sonuçları sağlayabilir. Bunun için çocuğu dinlemek ve yardım etmek için neler yapılabileceğini ona sormak, aynı zamanda duygularını ifade etmesine izin vermek çok yardımcı olacaktır.
Ebeveyn endişelerini çocukla paylaşabilir, ama bunu çocuğu suçlamadan yapmak gereklidir. Her şekilde bulimia nervoza, diğer bozukluklar gibi ciddi bir tıbbi durumdur ve her zaman için profesyonel tıp uzmanlarından yardım ve destek almak, birey için en sağlıklı sonuçları verecektir.
