Aynı zamanda “erkek menopozu” olarak bilinen andropoz bazı erkeklerin 40’lı yaşların sonlarından 50’lerin başlarına geldiklerinde yaşadıkları depresyon, cinsel dürtü kaybı, erektil disfonksiyon ile diğer fiziksel ve duygusal semptomların bütünü olarak tanımlanabilir.
Her ne kadar isim olarak kadınların yaşadığı “menopoz” dönemini andırsa da, andropoz ile menopoz arasında bir takım önemli farklar vardır. Tüm kadınlar belirli bir yaşa gelmelerinin ardından menopoz dönemine girerken, andropoz tüm erkeklerin yaşadığı bir durum değildir.
Menopoz ile beraber kadın üreme organlarının üreme fonksiyonu durur, andropozda ise böyle bir durum söz konusu olmayabilir. Öte yandan, menopoz tamamen kadının hormon profilinde yaşanan değişiklikler nedeniyle oluşurken, andropoz adı verilen bulgu ve semptomlar hormonal değişiklikler nedeniyle ortaya çıkmak zorunda değildir; depresyon gibi ruh sağlığını ilgilendiren durumlar ile diyabet, hipertansiyon gibi çeşitli sistemik hastalıklar nedeniyle de andropoz belirtileri ortaya çıkabilmekle beraber, bir kısım erkekte bu belirtilerin altında hormonal sebepler de bulunabilir.
Hormonal nedenlerden kaynaklanan andropozun nedeni, 50 yaş ve üzerinde testosteron üretiminde yaşa bağlı olarak gelişen düşüştür. Bu düşüş birçok vakada hipogonadizm ile bağlantılıdır. Testosteron erkeklerde testislerde, kadınlarda ise yumurtalıklarda üretilen bir hormona verilen isimdir. Testosteron vücutta bireyin cinsel dürtülerini canlandırmak ve beslemekten daha fazlasını yapar. Testosteron ergenlik döneminde vücutta meydana gelen değişiklikleri tetikler, bireyin zihinsel ve fiziksel yetilerini artırır, vücutta kas kütlesini korur, bireyin çevredeki acil durumlara karşı savaşma ya da kaçma içgüdüsel tepkisini ve bunların yanı sıra diğer önemli evrimsel özellikleri düzenler.
Nedenleri
Andropoz Neden Olur?
Andropozun ilerleyen yaşla beraber ortaya çıkan hipertansiyon, diyabet, damar sertliği gibi sistemik rahatsızlıklar, anksiyete, depresyon, orta-yaş bunalımı gibi psikolojik durumlar, sigara ve alkol kullanımı, sedanter yani hareketsiz yaşam tarzı gibi pek çok sebebi olabilir; bunların yanı sıra, cinsiyet hormonlarının seviyelerindeki farklılıklar da andropoza neden olabilir.
Düşük testosteron ile ilişkili belirti ve semptomlar, sadece düşük testosterona özgü değildir. Bu belirtiler bireyin yaşı, ilaç kullanımı, var olan diğer tıbbi durumlar, veya vücut kitle indeksinin 30 veya daha üzerinde bir değerde olması gibi diğer koşullardan da kaynaklanabilir.
Ergenliğe girmeden önce insanların testosteron seviyesi düşüktür. Bu seviye birey cinsel olarak olgunlaştıkça zaman içerisinde artar. Testosteron, erkekler için ergenlik çağında meydana gelen kas kütlesinin büyümesi, vücut tüylerinin büyümesi, sesin kalınlaşması ve cinsel işlevin ortaya çıkması gibi tipik değişiklikleri tetikleyen hormondur.
Ancak ilerleyen yaşla birlikte bireyin testosteron seviyelerinde tipik olarak düşme gözlemlenmeye başlanır. Yapılan tıbbi araştırmalar, erkeklerin 30 yaşına girdikten sonra testosteron seviyelerinde yılda ortalama yüzde 1 düşme eğilimi olduğuna işaret etmektedir; bu düşüşün tek başına herhangi bir bulgu veya semptoma neden olması genellikle beklenmemektedir.Stres, depresyon, anksiyete, düzenli uyku eksikliği, sağlıksız beslenme, düzenli egzersiz yapmama, aşırı alkol tüketimi, veya sigara kullanımı gibi bir takım koşullar bireyin testosteron seviyelerinde daha erken veya daha şiddetli düşüşe neden olabilir.
Bir çok vakada andropoz semptomlarının hormonlarla hiçbir ilgisi yoktur. Yaşam tarzı faktörleri veya psikolojik sorunlar genellikle bu belirti ve semptomların büyük bir kısmından sorumludur. Ancak andropoz belirti ve semptomları, testislerin çok az hormon ürettiği veya hiç hormon üretmediği hipogonadizmin bir sonucu olarak da gelişebilir.
Andropoz İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Cinsiyet hormonlarında ortaya çıkabilecek ani dalgalanmalarda göğüslerde şişme ve hassasiyetin yanı sıra testis boyutunda küçülme, vücut kıllarının dökülmesi ve sıcak basması gibi durumlara rastlanabilir.
Yapılan kimi çalışmalarda düşük testosteron seviyeleri kemiklerin zayıf ve kırılgan hale geldiği bir durum olan osteoporoz ile ilişkilendirilmiştir. Ancak bunlar çok nadir görülen belirti ve semptomlar olarak sıralanırlar. Bu semptomlar tipik olarak menopoza giren kadınlarla aynı yaştaki erkeklerde görülür.
Andropoz Nasıl Önlenir?
Andropoz, normal şartlar altında yaşlanmanın doğal bir etkisidir. Sağlıklı yaşam tercihleri, iyi beslenme, alkol ve sigara kullanımından kaçınma, düzenli egzersiz ve düzenli uyku bireyin andropoz benzeri semptomları geliştirmesini geciktirebilir veya önleyebilir.
Belirtiler
Andropoz Belirtileri Nelerdir?
Birçok vakada bireyde testosteron seviyelerinin düşmesi belirti ve semptomlara neden olmaz. Ancak andropoz bazı bireylerde fiziksel, cinsel ve psikolojik sorunlara neden olabilir. Bu sorunlar bireyin yaşının ilerlemesiyle birlikte daha ağır bir hal alabilir.Andropozun belirti ve semptomları arasında en sık görülenler;
- Depresyon ya da üzüntü hali
- Düşük enerji
- Ereksiyon bozukluğu
- Jinekomasti veya meme gelişimi
- Kas kütlesinde azalma ve fiziksel zayıflık duyguları
- Kemik yoğunluğunda azalma
- Kendine güven kaybı
- Kısırlık
- Konsantre olmada zorluk
- Libido düzeyinde azalma
- Motivasyonda azalma
- Uykusuzluk veya uyuma güçlüğü
- Vücuttaki yağlanma oranında artış bulunur.
Tanı Yöntemleri
Andropoz Nasıl Teşhis Edilir?
Andropoz tanısının konulması için doktor öncelikle bir fizik muayene gerçekleştirir ve hastanın sağlık geçmişi hakkındaki bilgileri soracağı çeşitli sorular ile öğrenmeyi hedefler. Andropoz tedavisinde en büyük engel, bireyin belirtileri hakkında doktoruyla konuşmaması olabilir. Bazı vakalarda bireyler doktorlarıyla cinsel konuları tartışamayacak kadar utangaç olabilirler. Bu sebeple hasta gözlemlediği bütün belirtilerini bu muayene sürecinde doktor ile konuşmalı ve sahip olabileceği diğer koşullar veya hastalıklarla ilgili bilgileri paylaşmalıdır.
Doktor, bireyin testosteron seviyesini test etmek için bireyin kanından bir numune alarak laboratuvara gönderebilir. Geç başlangıçlı hipogonadizm teşhisi de genellikle semptomlarına ve bireyin testosteron seviyesini ölçmek için kullanılan kan testlerinin sonuçlarına göre yapılabilir.
Tedavi Yöntemleri
Andropoz Nasıl Geçer?
Andropoz, eğer yaşlanmaya bağlı bir durumdan kaynaklanıyorsa kendiliğinden geçmez ve zaman içerisinde belirti ve semptomları daha ağır hale gelebilir. Testosteron seviyelerinde düşme eğer farklı tıbbi nedenlerden kaynaklanıyorsa, altta yatan sorunların giderilmesi durumun ortadan kalkmasına yol açabilir.
Andropoz Nasıl Tedavi Edilir?
Birçok birey andropoz belirti ve semptomlarını durum kendisine ciddi zorluklara neden olmadıkça veya hayatını aksatmadığı sürece, muhtemelen tedavi olmaksızın yönetebilir. Andropoz semptomları için en yaygın tedavi türü düzenli egzersiz yapma, sağlıklı beslenme, stresi azaltma ve yeterli uyku düzenine sahip olma gibi daha sağlıklı yaşam tarzı seçimleri yapmaktır.
Bu yaşam tarzı alışkanlıkları tüm bireylerin hayat kalitesinde yükselme ve fayda sağlayabilir. Andropoz semptomları yaşayan erkekler bu alışkanlıkları benimsedikten sonra genel sağlıklarında dramatik bir değişiklik gözlemleyebilir.Depresyon ve anksiyete gibi psikolojik durumlarda hekim kontrolünde yapılacak ilaç tedavisi, bilişsel davranış terapisi ve yaşam tarzı değişiklikleri etkili olabilir.
Eğer tanı sürecinde yapılan kan testlerinin sonuçları, bireyde testosteron eksikliğini olduğunu gösteriyorsa, birey hormon sorunları konusunda uzman bir endokrinologa yönlendirilebilir.
Uzman bu teşhisi doğrularsa, hormon eksikliğini düzeltmek ve bireyin belirtilerini hafifletmek için bireye testosteron yerine koyma tedavisi önerebilir. Testosteron yerine koyma tedavisi tabletler, bantlar, jeller, implantlar veya enjeksiyonlar şeklinde gerçekleştirilebilir.
Andropoz İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri Ve Evde Bakım
İlerleyen yaşla birlikte hemen herkesin testosteron seviyelerinde düşüş olması normaldir. Çoğu erkek için semptomlar tedavi olmaksızın yönetilebilir. Eğer belirtiler kişinin hayat kalitesini düşürüyorsa, hekime danışılmalıdır.
Doktor durumun belirti ve semptomlarını yönetmeye veya tedavi etmenize yardımcı olacak öneriler sunabilir. Ancak sağlıklı yaşam önerileri andropoz için en önemli çözüm yollarından biridir.
