Kızamık özellikle çocukluk çağında çok sık görülen bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Vücut direncini düşürdüğü için çocuk zatürre, orta kulak iltihabı, menenjite kadar ilerleyebilir.
Bu nedenle tüm dünyada yaygın olan ve ciddi riskleri olan bu hastalığa karşı, aşılama yapılması hayati önemdedir. Aşının yaygın olarak kullanılmasından sonra, hastalığın görülme sıklığında %95’lik bir azalma olmuştur.
Suçiçeği, kızamık, kızamıkçık, 6. ve 5. hastalık gibi hastalıklar döküntülü hastalıklar grubundadır. Bunların hepsi viral enfeksiyonlar yani virüsler yoluyla bulaşır, yüksek ateş ve öksürük gibi belirtiler gösterir.
Vücut direncini zorlayan bu hastalıklar çocuğunuzu güçsüz düşürebilir. Kızamığa yönelik bir tedavi bulunmazken, uygun bir bakımla hastalık bir süre sonra kendiliğinden geçer.
Bulaşıcı olan bu hastalıklarda döküntüler olduğu sürece bulaşma riski vardır. Bu nedenle bebeklik ve çocukluk döneminde aşıların aksatılmaması, bulaşma ihtimaline ve enfeksiyonlara karşı hijyene dikkat edilmesi büyük önem taşır.
Kızamık Virüsü Hakkında
Dünyanın önde gelen bulaşıcı virüslerden biri de kızamıktır. Kızamık, çok sayıda çocuğun aynı anda hastalanmasına neden olabilir. Kızamık, özellikle bağışıklık sistemini çok fazla etkilediği için vücut direncinin zorlanmasına neden olur bu da zatürre, orta kulak iltihabı, beyin iltihabı gibi diğer hastalıklara zemin hazırlar.
Kızamık hastalığı, özellikle kış ve ilkbahar aylarında görülmektedir. Bu da okul dönemi çocuklarında bulaşma riskini artırmaktadır. Bu yüzden okul dönemi yapılan kızamık aşısı vücudun bağışıklığı açısından oldukça önemlidir.
Kızamık Nasıl Bulaşır?
Kızamık, paramiksovirus grubundan morbilli virüsünün yarattığı bir hastalıktır. Ağırlıkla çocukluk çağında görülse de yetişkinlik döneminde de yaşanabilir.
Bulaşıcı salgın bir hastalık olan kızamık, direkt temasla ya da solunum yoluyla hızla bulaşabilir. Bu virüsler oda havasında bir saatten fazla kalabilir ve bu havanın solunmasıyla da bulaşabilir.
Hastalar döküntü başlamadan önceki 4 gün ve başladıktan sonraki 4 gün hastalığı çevredekilere bulaştırabilir. Bulaştırıcılığın en yoğun olduğu süreç ateş, öksürük gibi ilk belirtilerin ortaya çıktığı dönemdir.
Kızamık olan kişiyle temastan 8-12 gün sonra kızamık belirtileri görülür. Döküntüler ise 14 gün sonra ortaya çıkar. Kızamığı bir kez geçirmek hastalığa yaşam boyu bağışıklık sağlar.
Belirtiler
Kızamık, önce nezle veya grip gibi başlar. Ardından çocukta şu belirtiler görülür:
- Ateş,
- Kesik kesik ve ısrarcı öksürük,
- Burun akıntısı,
- Gözlerde kızarıklık,
- Işığa bakamama
- Akıntılı olmayan konjonktivit (gözde kaşınma, kızarıklık ve yaşarma)
Döküntü oluşmadan 2 gün önce yanak içinde, alt azı dişler hizasında etrafı pembe-kırmızı bir halka ile çevrili, mavi-beyaz renkli 1 mm’lik lekeler oluşur. Bu lekeler bazen ağzın başka yerlerine de yayılabilir.Kızamığın belirtilerinden 2-3 gün sonra yüz ve saç çizgisinde döküntüler oluşur. 3 gün içinde kol-bacaklara ve gövdeye yayılır. Yüz ve boyundaki döküntüler birleşebilir.
Deri, ödemli bir hal alır ve yüz şişer. Döküntüler bazen avuç içi ve ayak tabanlarında da görülebilir. Hastalığın şiddeti genellikle döküntülerin yaygınlığı ile orantılıdır.
Üçüncü günden sonra döküntüler esmerleşir ve kaybolur. Değişim yine kafadan ayaklara doğru ilerler. Deri artık pullanmaya başlar.
Döküntüler çıkarken ateş en yüksek seviyeye çıkar. Bununla birlikte iştahsızlık, kırıklık, lenf bezlerinde şişmeler görülebilir.
Döküntülerin 3’üncü gününden sonra ateş hala düşmüyorsa; komplikasyon oluşabilir. Nadiren de olsa ani ateş ve nöbetle gelen, kanamalı döküntülerle seyreden ağır ‘kara kızamık’; yani ‘hemorajik kızamık’ genellikle ölümlere neden olur.
Hastalığın 15.-17. gününde vücut virüsle çatışarak kızamığı kontrol altına alır. Bağışıklık sisteminin sağlıklı çalışmadığı kişilerde vücudun gerekli antikorları üretememesi nedeniyle kızamık ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Kızamık Komplikasyonları Nedir?
Komplikasyonlar morbilli virüsün neden olduğu iltihabi durumun yayılması ya da kızamıklı dokulara bakterilerin yerleşmesiyle olur. Daha çok orta kulak iltihabı ve zatürre görülür. Bazen apandisite de neden olabilir. Sinir sistemini etkileyerek nadiren beyin iltihabı (ensefalit) veya Guiallain Barré Sendromu da yapabilir.
Kızamık geçirdikten yıllar sonra 7-8’li yaşlarda çok korkulan Subakut Sklerozan Panensefalittir (SSPE) komplikasyonu görülebilir. Davranış bozukluğu ile başlayan ve yavaşça ilerleyen SSPE, geç dönemde istem dışı kasılmalara neden olur ve genellikle 2 yıl içinde ölümle sonuçlanır.
Kızamıktan kaynaklanan komplikasyonların bazı çocuklarda ortaya çıkması daha olası durumlardan biridir. Kızamık hastalığının sık görülen komplikasyonları şunlardır:
• Dehidrasyona neden olabilecek şekilde ishal veya kusma
• Orta kulak enfeksiyonu
• Göz enfeksiyonu (konjonktivit)
• Larenjit
• Pnömoni, bronşit ve krup gibi solunum yolu ve akciğer enfeksiyonları
• Ateşli nöbetler
• Beyin iltihaplanması
• Göğüs ağrısı
• Menenjit
• Öksürük
Bebeklerde ve Çocuklarda Kızamık
Kızamık, oldukça bulaşıcı bir virüsün neden olduğu bir enfeksiyon türüdür. Kızamık virüsüne sahip olan biri öksürdüğünde veya hapşırdığında, virüs damlacıkları havada yayılarak yüzeylere yapışır. Bebekler ve aşı olmayan çocuklar virüs damlacıklarını teneffüs ederek ya da dokunarak yüzlerine, ağzına ve gözlerine bulaştırabilir.
Özellikle aşı olmayacak kadar küçük bebeklerin, aşı olmamış çocukların, hamilelerin ve bağışıklık sistemi sorunları olanların enfekte kişilerden uzak tutulması gerekir. Bebeğinizi virüsten uzak tutmak için ellerinizi sık sık yıkamalı, öksürürken ya da hapşırırken ağzınızı kapatmalı, tüm yüzeyleri temizlemeli, evi sürekli havalandırma, bebekle kişilerin temas halini engellemeli, bağışıklığının güçlü olması açısından anne sütü ile beslemeye devam etmelisiniz.
Aşı olmayan bebekler ve çocukların hastalık seyri, olan çocuklara göre daha ağır bir seyir izlemektedir. Bu nedenle kızamık aşısı yapılması olası komplikasyonları da önleme açısından son derece önemlidir.
Tanı Yöntemleri
Kızamık tanısı hastalığın erken dönem belirtileri ve döküntüler yoluyla konur. Kesin tanı için kandaki antikor düzeylerini ölçen serolojik testler, kan ve idrar tahlilleri ile damak sürüntüsü incelemesi yapılır.
Tedavi Yöntemleri
Kızamık başka hastalıklara yol açmıyorsa tedavi gerektirmez. Ancak yatak istirahati, sulu yumuşak gıdalar önerilir. En önemlisi yeterli sıvı alımının sağlanmasıdır.
Kızamık, viral bir enfeksiyon olduğu için ikincil bakteriyel enfeksiyonlar olmadığı takdirde; antibiyotik önerilmez.
Gözkapakları ılık su ile temizlenebilir, yüksek ateş durumunda ateş düşürücü ilaçlar alınabilir. Oda havasının nemli tutulması önemlidir.
Ağır kızamık vakalarındaysa, ölüm düşünülerek tedaviye yüksek doz A vitamini eklenir. Dünya Sağlık Örgütü gelişmekte olan ülkelerde kızamık geçiren her çocuğa A vitamini verilmesini önerir.
Kızamık Aşısı Ne Zaman Yapılmalı?
Ülkemizde kızamık aşılaması Sağlık Bakanlığı’nın aşı takvimine göre 12. ayın sonunda ve çocuğun doğum tarihine göre 48. ayın sonunda veya ilkokul 1. sınıfta Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak üçlü aşılama şeklinde yapılmaktadır.
Bunlara ek olarak bölgesel bir takım değişkenlere göre de 9-11. aylar arasında ilave doz kızamık aşılaması uygulanabilmektedir.
Yetişkinlerde Kızamık Aşısı
Kızamık, kızamıkçık, kabakulak üçlüsü çocuklukta yapılmışsa, erişkinlikte yeniden aşılama gerekmiyor. Yine de kızamık epidemisinin yoğun olma riskinin bulunduğu askerlik gibi kalabalık ortamlarda tek doz da olsa aşı yapılıyor.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Çocuk beş gün boyunca evde istirahat etmeli ve okula gönderilmemeli
- Okul, kreş, iş ortamındaki kişiler, kızamık tanısı kesinleştikten sonra bilgilendirilmeli
- Kızamıklı çocuk ile temas eden kişiler 72 saat içinde aşılanmalı
- Eve başka kişilerin ziyareti engellenmeli
- Çocuk ayrı bir odada kalmalı ve odaya bakım veren kişi dışında kimse girmemeli
- Oda havalandırılmalı, nem düzeyine dikkat edilmeli ve güneş almalı
- Hastanın bakımından sorumlu kişiler maske kullanmalı
- Havuç, portakal, yumurta gibi A vitamininden zengin gıdalarla beslenmede
