Bilimsel ismi ile anal fissür, halk arasında yaygın ismiyle makat çatlağı, makat bölgesinde en sık görülen ağrılı sorunların başında geliyor. Dışkılama sırasında yırtılır tarzda ya da küçük bir cam parçası çıkarır tarzda şiddetli ağrı ya da acı hissine bazen küçük kanamalar da eşlik edebiliyor.
Nedenleri
Makat Çatlağı Neden Olur?
Makat çatlağı, sıklıkla makatın aşırı zorlanması yani aşırı ıkınma sonucunda oluşur. Kış aylarında daha sık görülür. Kışın kabızlık şikayetlerinin artması başta olmak üzere; ishal, sürekli dışkı yumuşatıcı kullanımı, Crohn hastalığı, hamilelik dönemindeki hormonal değişimler, makat yoluyla cinsel temas, lösemi ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi birçok neden de makat çatlağına yol açabilir. Kişiler çoğunlukla dışkılama sırasında “yırtılır tarzda ya da küçük bir cam parçası çıkarır tarzda” şiddetli ağrı hisseder. Ağrı, dışkılama sonrası dakikalar hatta saatlerce sürebilir. Bu ağrı veya acı hissine bazen küçük kanamalar da eşlik edebilir. Çoğunlukla kişiler ağrı nedeniyle dışkılamadan kaçmaya çalışır. Dışkılamayı geciktirme de dışkının daha da sertleşmesine yol açar. Sonuçta bu durum da yırtığın daha da derinleşmesine neden olur. Böylece kişi bir kısır döngü halinde bu yakınmaları yaşar ve şikayetleri giderek daha belirgin hal alır. Makat çatlağının tipine göre belirtileri de farklılaşabilir.
Kabızlık Makat Çatlağına Neden Olabilir
Genellikle makatı zorlayan kabızlık; düzensiz dışkılama, nadiren de olsa ishal sırasında makat derisinin tahrişi ve altta yatabilen başka nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Üstelik makat çatlağı, bebeklerde bile sık görülür. Bu sorunun yaygınlığındaki en büyü pay, dışkılama zorluğu yaşanmasıdır. Bu zorluk nedeniyle makatta yüzeysel çatlaklar oluşur ve bunlar akut (geçici) olarak kabul edilir. Komplike olmayan durumlarda bazı makat çatlakları basit tedavi yöntemleri ile iyileşebilir. Fakat bazı kişilerde çatlak, uzayarak ve derinleşerek kronik bir hal alabilir. Üstelik her dışkılama sırasında, dışkı buradaki yarayla temas eder ve iyileşme gecikir. Bu da makat iç kasının kasılmasına neden olur. Makat iç kasının kasılı kalması veya gevşememesi, çatlağın iyileşmesini engeller. Bu kişilerde makatta dinlenme basıncı (resting pressure) olarak tanımlanan sıkılık artarak bir sertliğe dönüşür.
Belirtiler
Makat Çatlağı Belirtileri
Makat çatlağı ağrıdan şişmeye, kaşıntıdan kanamaya birçok soruna yol açar. Hayatın herhangi bir döneminde hatta bebeklik yıllarında tanışılabilir. Makat bölgesinde en sık görülen ağrılı sorunların başında gelir. Makat çatlağı, tuvalet sorunuyla kendini gösterir.Akut (Geçici) Anal Fissür: Bu durumda kişi sadece dışkılama sırasında acı hisseder. Tuvaletten çıktıktan sonra ağrı hissi kesildiğinden rahatlar. Az da olsa kanama oluşabilir. Bu şikâyetler, 2-4 hafta sürebilir.Kronik Anal Fissür: Kişi tuvaletten çıktıktan sonra bile ortalama 1-4 saat arası aynı acıyı yaşamaya devam eder. Kanama oranı artabilir. Akut olarak başlayan bu durum, 6-8 haftadan sonra da sürerek kronik bir hale dönüşür.
Tedavi Yöntemleri
Anal Fissür Nasıl Tedavi Edilir?
Anal fissürün tedavisine bazı morfolojik özellikler dikkate alınarak ve bazı basit basınç ölçümleri karşılaştırılarak karar veriliyor. Bazı hastalardaki anal fissür sorunu ‘buz dağının suyun üstünde görünen kısmı’ şeklinde ortaya çıkabiliyor.
Bu nedenle altta yatma olasılığı olan kronik kabızlık, iltihabi bağırsak hastalıkları, kadınlarda rektosel (fıtık) gibi daha önemli hastalıklar açısından değerlendiriliyor. Ayrıca hastanın kalın bağırsağında bir sorun olup olmadığının tespitine yönelik inceleme yapılması gerekebiliyor.
Tedavi için nitratlı veya bitkisel kremler, cerrahi tedaviler gibi yöntemler kullanılıyor. Tedavi şekli, anal fissürün akut ya da kronik olmasına göre değişiyor. Tedaviler sonrası gerekirse biofeedback (yeniden bağırsak eğitimi) uygulamaları ile dışkılama fizyolojisi düzenleniyor.
