Bir Ülkede Neden Cari Açık Oluşur?

Cari açık sıklıkla dış ticaret açığı ile karıştırılır, dış ticaret açığı ihracat ve ithalat arasındaki negatif fark iken, cari açık ülkenin bütününü kapsayan döviz giriş çıkışındaki negatif farktır. Cari açığı oluşturan onlarca etmen ve neden varken genellikle, dış ticaret dengesi, demokrasi sistemindeki zayıflık nedeniyle verilir. Peki cari açık sorunu nasıl ortaya çıkar, nasıl düzeltilir, alınması gereken tedbirler nelerdir?

Cari Açık Sorunu Olan Ülkeler

• ABD
• Kanada
• İngiltere
• Türkiye 
• Hindistan
• Brezilya
• Avustralya
• Arjantin
• Fransa

Cari Açık Nedir?

Cari açık nasıl oluşur? Cari açık, ülkenin döviz geliri ile döviz gideri arasındaki eksi farktır. Cari açık hesaplanırken, ülkenin tüm döviz gelir ve gider kalemleri dikkate alınır, yani sadece ihracat ve ithalata bakılmaz. Bu kapsamda cari açığı bulabilmek için aşağıdaki verileri bilmek gerekir.

• İhracat
• İthalat
• Doğrudan Yabancı Yatırımları
• Tahvil, Bono ve Hisse Senedi gibi Mali Yatırımlar
• Dış Borç Alımı- Satımı

Cari Açık Neden Oluşur?

Cari açığı oluşturan ve körükleyen etmenler vardır. Bir ülke ithal ettiği kadar ihraç edemiyorsa büyük ihtimal cari açık verecektir, fakat bunu gelişmiş bir demokratik yapıyla çok rahat kapatabilir. Demokrasi ve hukuk alanında gelişmiş ülkeler, dünyada en fazla yatırım alan ülkelerdir, doğal olarak bu ülkelerin sürekli bedava döviz geliri vardır, gelen döviz hem cari açığı finanse ederken hem de bir yandan ülkenin ekonomisine katkı yapacak yatırımlara dönüşmektedir.

Cari Açık Oluşturan Etmenler

• Dış Ticaret Açığı
• Hızlı Büyüme
• Yatırım amaçlı ülkeden çıkan döviz
• Seyahat amaçlı ülkeden çıkan döviz (etkisi çok azdır)
• Salgın hastalıklar
• Ekonomik Veriler
• Büyüme isteği (Ülkeler daha çok büyümek için bol miktarda hammadde vs ithal edip üretim yaparlar, bu ithal girdi büyüdükçe, ülke ekonomisi de büyür)

Cari Açığı Körükleyen Etmenler

• Bu etmenler, zaten var olan bir cari açık probleminin giderek daha da büyümesini sağlayan veya çözülmesini zorlaştıran etmenlerdir.
• Düşük Faiz (Mali yatırımları azaltır)
• Değeri yerel para birimi (mali yatırımları azaltır)
• Demokrasi ve insan haklarında gerileme (mali yatırımları ve borçlanma ihtimalini düşürür)
• Yüksek borç (yüksek borcu olan ülkelerin kredi notu düşer mali yatırım veya finansman bulamaz)
• Milli Gelir Düşüşü (Milli gelirin düşmesi, ülkenin döviz borçlarının milli gelire oranını artıracağından ve bu da kredi notunu düşüreceğinden cari açığı artırır.)

Cari Açık Sorunu Nasıl Çözülür?

Cari açık nasıl oluşur diye soran ziyaretçilerimiz, sorunun çözümünü de merak ediyorlar. Bir ülkenin cari açık yaratması kadar doğal bir şey yoktur. Bu hem bir sorun hem de doğal bir şeydir. Cari açık, eğer nitelikli bir açık yaratıyorsa bunda bir sorun yoktur. Örneğin, makine ithal ettiğiniz için cari açık yaşayabilirsiniz fakat makineyle daha çok üretim yapıp, ihracatınızı artırabilir doğal olarak aradaki farkı yani cari açığı kapatabilirsiniz. 

Develüasyon

• Bir ülke, daha fazla ihracat yapabilmek için paranın değerini düşürür
• Bu hamle sonucu ucuzlaşan yerel mallar daha çok ihraç edilirken, pahalılaşan ithal mallar ülke içinde çok daha az satılır ve ithalat düşer.

Zararları

• Ülke ekonomisini fakirleştirebilir.
• İthalatın düşmesiyle beraber üretim de azalır.
• Alım gücü ve milli gelir azalır.

İthalata Kotalar Koymak

• İthalat yapılması zorlaştırılır
• Ek vergilerle ithal ürünler, yerli ürünlere göre daha pahalı hale getirilir.
• Kısa sürede ithalat düşer

Zararları 

• İthalatın kotalandığı ülkeyle ilişkiler bozulur.
• Karşılıklı ticari hacmin küçülmesiyle ekonomi fakirleşebilir.
• O ülkeden gelen döviz gelirleri azalır.

Demokrasileşme ve Hukukun Üstünlüğünü Sağlama

Uzun vadede sonuç veren bir eylemdir, kısa vadede pek bir yararı hissedilmez. 

• Demokratik devlet, herkesin yasalar önünde eşit olduğunu savunan ve insanların mal ve güvenliklerinin korunduğu bir devlet yönetimidir.
• Devletin malınıza el koyma riski varsa, kimse yatırım yapmaz.
• Doğal olarak demokrasileşen ve hukuk reformu yapan devletler, zamanla çok daha fazla yabancı yatırım alarak zenginleşirler.
• Cari açıklarını da bu şekilde finanse edebilirler.