Hukuk literatüründe sıkça karşılaşılan ancak genellikle gözden kaçan bir kavram olan “culpa in contrahendo sorumluluğu,” sözleşme öncesi süreçte ortaya çıkan kusurların bir hukuki sorumluluğu ifade eder. Latince kökenli bu terim, “sözleşme yapma aşamasındaki kusur sorumluluğu” olarak açıklanabilir.
Culpa in contrahendo sorumluluğu, genellikle taraflar arasında bir sözleşme oluşturma aşamasında ortaya çıkar. Bu aşamada, taraflar birbirleriyle müzakere ederken veya sözleşme sürecinde bulunurken, dürüstlük kurallarına uymamak veya yanıltıcı davranmak suretiyle oluşan kusurların hukuki sonuçlarını düzenler.
Bu sorumluluk, sözleşme yapma aşamasındaki tarafların birbirlerine karşı iyi niyetle hareket etmelerini ve dürüstlük kurallarına riayet etmelerini bekler. Eğer bir taraf, kasti olarak veya ağır bir kusur ile diğer tarafı yanıltıcı bir şekilde davranırsa, bu durumda culpa in contrahendo sorumluluğu devreye girebilir.
Örnek olarak, bir satıcı, malın durumu hakkında alıcıyı yanıltıcı bilgiler verirse veya önemli bir detayı gizlerse, bu durum culpa in contrahendo sorumluluğuna sebep olabilir. Bu sorumluluk, sözleşme yapma aşamasında tarafların dürüstlük ilkelerine uygun davranmalarını teşvik etmek amacını taşır.
Ancak, bu sorumluluk türü, genellikle hukuki sistemler arasında farklılık gösterebilir. Bu nedenle, tarafların bu tür bir sorumluluğa tabi olup olmadıklarını belirlemek için ilgili hukuk sistemini incelemeleri önemlidir.
Culpa in Contrahendo Sorumluluğu Örnek
Culpa in Contrahendo Sorumluluğu örneğini bir gayrimenkul alım-satım süreci üzerinden ele alalım:
Ali, evini satmak isteyen bir satıcı olarak düşünelim. Burhan da ev arayışında olan bir alıcı. Ali, evini avantajlı göstermek adına bazı önemli kusurları gizler veya yanıltıcı bilgiler verir. Örneğin, evin çatısında geçmişte yaşanan bir su sızıntısı varken, Ali bu durumu Burhan’a söylemez.
Burhan, Ali’nin bu bilgiyi paylaşmaması nedeniyle evi satın alır. Ancak daha sonra evdeki su sızıntısı sorunu ortaya çıkar. Bu durumda, Ali’nin dürüstlük kurallarına uymamış olması ve Burhan’ı yanıltmış olması, Culpa in Contrahendo Sorumluluğu’na sebep olabilir.
Culpa in Contrahendo Sorumluluğu, bu örnekte Ali’nin, sözleşme öncesi aşamada dürüst olmaması ve Burhan’ı yanıltıcı bilgiler vermesi nedeniyle sorumlu tutulmasını ifade eder. Bu durumda, Burhan, mülkiyeti devralsa bile Ali’ye karşı hukuki yollarla talepte bulunabilir ve uğradığı zararın tazminini isteyebilir.
Sonuç olarak, culpa in contrahendo sorumluluğu, sözleşme öncesi süreçte taraflar arasında dürüstlük ve iyi niyet ilkelerine uymayı sağlamak için var olan bir hukuki düzenlemedir. Bu, sözleşme aşamasındaki kusurlu davranışların hukuki sonuçlarını düzenleyen önemli bir hukuki kavramdır.
