Ekonomik Büyüme Nasıl Gerçekleşir?

Bir ülke, nüfusundan daha hızlı büyürse kalkınırken, nüfusu kadar büyüdüğünde ekonomisi yine büyümüş olur ancak kişi başına düşen ürün veya hizmet sayısı aynı kalır. Ekonomik büyümeyi gerçekleştirecek pek çok faktör vardır ve bu faktörler hem büyümeyi hızlandırabilir hem de ülke ekonomisini kalkındırabilir.

Ekonomik Büyüme İçin Ne Gerekir?

Toplumların ekonomik açıdan büyümeleri için sermaye gerekir, bunun istisnası değişmez, bir ülke büyümek istiyorsa sermaye kullanması gerekir. Fakat sermayenin de pek çok çeşidi vardır.

• Fiziksel Sermaye (para, altın, döviz vs)
• Doğal Kaynak Sermayesi (petrol, doğalgaz vs)
• Altyapı ve Ulaşım Sermayesi (Köprüler, Barajlar, Yollar, Elektrik ağı vs)
• Teknolojik Sermaye ( Teknolojik altyapı ürünleri, teknolojik bilgi gelişmişliği)

Fiziksel Sermaye ile Büyüme

Ekonomilerin bir önceki yıla büyümesi için sermaye kullanması gerekir. Bunlardan ilki de fiziksel sermaye yani paradır.  Bir fabrika düşünün, bu sene elde ettiği ciroyla 30 milyon lira kar elde etmiş olsun, cirosuyla ürün alımları, hammadde tedariği, personel maaşı, şirket giderleri vs karşıladığını düşünün. 30 milyon liralık net karını da yatırımcılarına ödediği ve bir kısmını da yatırım yapmak için kullandığını düşünün.

Bu fabrika, yatırım amaçlı kullanabilecek 10 milyon lira sermayeye sahip diyelim, bu fabrika ne kadar büyüyebilir? Fabrika şirketinin onlarca tesisi var diyelim her bir tesisin maliyeti 100 milyon lira olduğunu farz edersek, bu fabrikanın yeni bir tesis açması için 10 yıl para biriktirmesi gerekir. Yani fabrikanın %10 büyüme sağlayabilmesi için bile 10 sene geçmesi gerekir. Teorik olarak ülke çapında da durum böyledir, sermaye olmadan büyüme sağlanamaz.

Fiziksel Sermaye Örnekleri

Doğal Kaynak Sermayesi ile Büyüme

Bu büyüme yöntemi, sadece doğal kaynaklara sahip olan ülkeler için geçerlidir. Petrol, doğalgaz vs rezerviniz varsa ve üretimini gerçekleştirip dünyaya ihraç edecek yeterlilikte kapasiteniz yoksa, bu durumda yabancı şirketlerin ülkenize gelip yatırım yapmasını ve kapasite artışıyla birlikte ürettikleri petrol ve doğalgazı yurtdışına satarak kar elde ederler. Bu duruma doğal kaynak sermayesi ile büyüme deriz.

Altyapı ve Ulaşım Sermayesi Ekonomiyi Büyütür

Bu doğrudan büyümeye etki etmese de dolaylı yoldan etkisi vardır. Örneğin afrika ülkelerin geri kalma sebeplerinden biri de ulaşım güçlüğüdür. Yol, köprü ve elektrik gibi altyapı sermayesi yoksunluğundan pek çok yatırım buraya ulaşmadan ertelenir. Bu projelerin çoğu kar amacı gütmediğinden, devlet tarafından yapılır, özel sektör de bunu kullanarak daha fazla üretim yapar.

Teknolojik ve Bilimsel Sermaye

Ekonomik büyüme nasıl gerçekleşir diye soranlar için en önemli sermaye çeşitlerinden biridir. Teknoloji ve bilim konusunda ileri insanlara sahip ülkeler çok kolay kalkınıp büyürler. Bu insanlar, üretimde verimliliği artırıcı pek çok icat yapmıştır. Örneğin, buharlı makinenin icadı, ülkelerin üretimlerini ve dolayısıyla milli gelirini en az 3 kat artırmıştı, öte yandan çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, kurutma makinesi gibi icatlar bile insanların daha fazla üretim yapmalarını ve daha kısa sürede işlerini halletmelerini sağladılar. Teknolojik ve bilimsel altyapıya sahip ülkeler;

• Fiziksel sermayeye sahip olmasalar dahi, bilim ve teknolojideki ileri seviyelerinden dolayı fiziksel sermayeyi kendi ülkelerine çeker ve büyürler.
• Çok az işgücü, sermaye kullanarak yüksek katma değerli ürün üretirler.
• Kalkınır, büyür ve gelişirler.

Ekonomik Büyüme Tam Olarak Nedir?

Ekonomik büyüme nasıl gerçekleşir kavramını insanlar genelde gelir artışı olarak yorumlarlar bu nispeten yanlış bir varsayımdır. Ekonomik büyüme, bir ülkedeki üretim miktarının geçen yıla göre artması demektir. Fakat bir insanın ekonomik büyümeyi hissedebilmesi için, alım gücünün artması gerekir, bu da ekonomik büyüme hızının nüfusu geçmesi ile mümkün olabilir. 

Ekonomik Büyüme Yöntem ve Programları

• Cari Açık Vererek Büyüme 
• Bütçe Açığı Vererek Büyüme
• İhracat Yoluyla Büyüme
• İthal İkmesiyle Büyüme
• Sanayileşerek Büyüme

Cari Açık ile Büyüme

Ülkede gerekli üretim artışını sağlayabilecek yatırım finansmanını ithalat yoluyla karşılaması ile elde edilen bir büyümedir.

Ülkenin ithalatının büyük bir kısmı yatırım amaçlı gelen, hammadde vs gibi üretime yarayacak ürünlerse, ithalatın artışı daha yüksek üretim yapılmasını ve doğal olarak üretimi artırır

Ne Zaman Kriz Yaratır? Nasıl Çözülür?

• Yerel para birimi çok değerlendiğinde, ithalat da sürdürülemeyecek şekilde artar. 
• Bunun sonucunda büyük bir devalüasyon yapılır ve krize girilmek zorunda kalınır.
• Cari açık toplam milli gelirin %5’ini geçmemesi gerekir.
• Kriz, para biriminin değerinin düşürülmesi ve kredi büyümesi ile çözülür.

Bütçe Açığı Vererek Büyüme

Kamu finansmanı ile büyüme modelidir. Bu modelde, devlet vergileri düşürüp tüketim talebini artırır buna karşılık, azalan vergi gelirleri bütçe açığını artırır ve devletin borç alması gerekir.

Ne Zaman Kriz Yaratır? Nasıl Çözülür?

• Sürekli borçlanmaya giden hazine, zamanla borçlarını çeviremeyecek duruma gelip iflas açıklayabilir.
• Bu modelle büyüyen ülkeler, kesinlikle demokrasi karşıtı bir harekette bulunmamalı ve kredi notlarını düşürmemelidir, aksi takdirde borçlarını çeviremezler.
• Kriz, dışarıdan bulunacak bir iki yıllık kamu açığı finansmanı ve vergi gelirleri artışıyla çözülür.

İhracat ve İthal İkamesiyle Büyüme

Ekonomik büyüme nasıl gerçekleşir çerçevesinde uygulanan bir büyüme modelidir. Ülkenin ithal ettiği tüm ürünleri ülke içinde üretmeye başlamak ve buna karşılık ithalatı düşürüp, ihracatı azaltmakla ekonomik büyümeyi amaçlayan modeldir. Modelin uygulanması için gerekli olan yatırımın çok yüksek olması hasebiyle bu program çoğu zaman uygulanamamıştır.

Ne Zaman Kriz Yaratır? Nasıl Çözülür? 

• Bu model, 15-30 yıl boyunca sürdürülebilen uzun vadeli bir ekonomik programdır.
• Sürekli yükselen ihracat ve sürekli düşen ithalat nedeniyle yerel para birimi değer kazanır.
• Paranın kazandığı değer, ülkenin ekonomik büyümesinden daha hızlıdır bu nedenle insanlar fazla üretim yapmadığı halde hızla zenginleşir.
• Bu zenginleşme sonucu, ülke içindeki malların fiyatı, ihraç edilen mallardan daha ucuza gelir bu sayede üreticiler, ihraç etmektense ülke içinde satmanın daha çok kar getireceğini görüp üretimi terk ederler. Sonuç olarak ekonomi %50’ye varan bir daralma yaşayabilir.
• Çözümü acil bir develüasyondur.

Sanayileşme Politikası ile Büyüme

Ülke içinde sanayi dışı istihdamı azaltmak ve halkı sanayi sektörüne yöneltmek ile oluşan ekonomik büyüme programıdır. Sanayi sektöründe aynı üretim çok daha az kişiyle yapılabildiğinden, tarım sektöründeki istihdamın, sanayi sektörüne kayması daha fazla üretim yapılıp ekonomik büyümeyi sağlar.

• Sanayileşme politikasıyla, tarlada çalışan işçiler, fabrikalarda daha fazla üretim yapılmasına vesile olur
• Örneğin bir tarım işçisi, tarlada günde 150 TL değerinde üretim yapıyorsa, sanayi sektöründe günde 400 TL değerinde mal üretir. Bu sayede ekonomiye katma değeri daha fazla olur, ekonomik gelişmeyi sağlar.
• Çoğu zaman bir krize neden olmaz, fakat ekonomiyi çok hızlı büyütebileceği için, işçi ücretlerine büyüme oranından daha az zam yapılabilir. Örneğin üretim 10 yıl öncesine göre 3 kat fazlayken, işçilere 2 kat fazla zam yapılabilir. Bunun örneklerini Büyük Buhran 1929 Amerika’da gördük.
• Sonuç olarak gelir düşüklüğünden talep edilmeyen mallar şirketlerin büyük zarar elde etmesine neden oldu.
• Bu tipte bir krizi çözmek için para basmak ve maaşlara zam yapıp vergileri azaltmak yeterli olur.