Galata Kulesi Nerede?
Galata Kulesi hakkında tüm merak edilenleri yanıtlamadan önce Galata Kulesi nerede olduğunu sizinle paylaşmak istedik. Bu heybetli yapı, İstanbul’un Beyoğlu ilçesinde ve kentin ilk semtlerinden birisi olan Galata’da bulunuyor. Tam konum verecek olursak Bereketzade Mahallesi’nde bulunan Galata Kulesi’ne yalnızca tarihi bir yapı olarak görmekten ziyade semtin kalbi de diyebiliriz.
Kuleye Neden “Galata?” İsmi Verildi?
Galata Kulesi bölgenin en yüksek yerine inşa edildiğinde kent bir ‘gözetleme kulesi’ kazanmış oldu. Galata isminin nereden geldiği hakkındaysa birçok söylenti halen konuştuklarımızda geziyor. Ancak en makul rivayete göre Bizans döneminde bu bölgede sütçülük yapılır ve ‘galesu’ süt üretimi anlamına gelir. Galata’nın biraz ilerisi günümüzde dahi Sütlüce isimli bir semt olması bu yorumun çok da tesadüf olmadığını gösteriyor bizlere… Diğer rivayetlerden birisine göre de bu isim Antik çağ uygarlıklarından olan Galatlar Kavmi’nde yaşayanlardan gelir… Bir diğerine göreyse yine Antik çağ döneminde yaşamış Galya halkı, Boğaziçi’ni geçer ve Pera semtine ulaşır. Bu kavmin isminden dolayı semte de Galata denilir…
Galata Kulesi’ni Kim Yaptırdı?
Tarih boyunca birçok kez çeşitli doğal afetler ve savaşlar nedeniyle yenilenen Galata Kulesi ilk olarak 508 yılında Bizans İmparatoru Justinianos tarafından fener kulesi olarak inşa ettirildi.
Galata Kulesi’nin Tarihi
Bir önceki başlıkta da paylaştığımız gibi 508 yılından beri İstanbul’un nabzı olan Galata Kulesi, dönemin Bizans İmparatoru Justinianos tarafından yaptırılır. Tarihi boyunca birçok savaşa sahne olan kent, 1202 yılında başlayıp 2 yıl sonra sona eren IV. Haçlı Seferi’nde oldukça yara alır ve neredeyse tamamen yıkılır. Zaman içinde şehir yeniden canlandırılırken 1348 yılına geldiğimizde Cenevizliler İstanbul’u çevreleyen surlarla birlikte Galata Kulesi’ni de yeniden onarırlar hatta bu eyleme onarmak yerine yığma taş tekniği kullanılarak yeniden oluşturma da diyebiliriz. Aynı zamanda kulenin ismini de değiştirerek İsa Kulesi yaparlar. Bir yüzyıl daha ileri gidip 1446 yılına geldiğimizde ise şehrin en yüksek binası ünvanına sahip kule, biraz daha yükseltilir. Ardından İstanbul’un Fatih Sultan Mehmet’in fethi ve Osmanlı İmparatorluğu yönetimine geçmesi ile kule hemen her yüzyılda yenilenir.
Yapılış amacı fener kulesi olan Galata, tarihi boyunca birçok farklı konuda hizmet verir. 16. yüzyılda Kasımpaşa tersanelerinde görev yapan Hristiyan savaş esirlerinin barınağı, 1574’te başlayan III. Murat hükümdarlığı ile rasathane, 1717 tarihinden sonra da yangın kulesi olarak kullanılır. Ancak doğal afetlerle türlü türlü badireler atlatmaya da devam eder. 1700’lü yılların ikinci yarısını karşılayan III. Selim döneminde çıkan yangında kulenin büyük bir kısmı yanar. Bu yangının ardından onarılan kule 1831 yılında çıkan bir başka yangında yeniden hasar görür ve onarılır. Yangınlardan artık tam da kurtulan kulenin 1875 yılında çıkan bir fırtınada külahı devrilir. Yakın tarihimize yaklaştığımızda ise 1967 yılında günümüzdeki görünümüne kavuşur.
Galata Kulesi’nin Son Restorasyonu
Beyoğlu Kültür Yolu Projesi kapsamında Galataport’tan başlayıp Taksim’de son bulan çalışmalar dizisinde elbette Galata Kulesi de yer alıyor. 2020 yılında geçirdiği son restorasyonla birlikte kulede bir takım değişikliklere gidildi. Önceden kulede bir restoran ile bir eğlence mekanı yer alırken restorasyon sonrasında bu iki hizmet alanı kapatılarak geçici ve kalıcı sergi salonları açıldı. Kule terası ise halen duruyor ve ziyaretçilerine müthiş bir İstanbul manzarası keyfi sunuyor.
Galata Kulesi’nin Mimarisi
İstanbul’un tarihi derinliği oldukça yüksek olan yapılarından olan Galata Kulesi’nin mimarisine de haydi gelin birlikte yakından bakalım. Öncelikle dış cephesinden söz edecek olursak yapının taş örgü olduğunu söyleyebiliriz. Girişteki kitabede ise 16 mısralık bir methiye bulunur. II. Mahmut döneminde yapıldığını göz önüne alacak olursak, onun adına yazıldığını söyleyebiliriz.
Kapının hemen üzerinde yer alan yuvarlak kemerli pencere ise nöbetçi askerlerin gözetleme alanı. Bu yüksek girişin üzerinde 9 kat daha bulunur. Silindirik gövdeye sahip olan kulenin pencereleri de giriş katındaki pencere gibi yuvarlak kemerlidir. Külah çatının altındaki katı çepeçevre sarmalayan metal süslemeleri ile dikkat çeken seyir balkonu bulunur. Balkonun alt katında ise derin nişler içinde bulunan yuvarlak kemerli pencereler yer alır. Galata Kulesi üçüncü katına kadar Ceneviz, diğer üst katlarında ise Osmanlı mimarisi genel karakteristik özelliklerine sahiptir.
Galata Kulesi Efsanesi
İstanbul’a yüzyıllardır gözcülük eden Galata Kulesi efsanelere de konu olur… Olur ya bu efsaneye göre Galata Kulesi ve Kız Kulesi birbirlerine aşıktırlar ancak aralarında bulunan derin İstanbul Boğazı bu iki sevgilinin kavuşmasına engeldir. Galata Kulesi aşkını mektuplara akıtır yıllarca, yıllarca Kız Kulesi’ne olan hasretini sayfalara döker. Bir türlü söyleyemediği aşkını ve ulaştıramadığı mektuplarını Hezarfen Ahmet Çelebi karşı kıtaya uçmak için buraya çıktığında ona söyler ve mektuplarını da verir. Boğazın güçlü soluğunu da arkasına alan Hezarfen, mektupları Kız Kulesi’ne verir. Aşklarının karşılıklı olduğunu anlayan Kız Kulesi buna çok sevinir ve bu birbirine aşık iki kule İstanbul’un en güzel manzarasını meydana getirirler.
Tarihi kulenin efsaneleri ise burada bitmez, bir diğer rivayete göre Galata Kulesi’ne birlikte çıktığın kişiyle evlenirsin denilir… Roma döneminden kalan bu inanca göre o dönem kuleye birlikte çıkan kadın ve erkek mutlaka evlenirmiş. Ancak taraflardan birisi daha önceden kuleye tırmanırsa maalesef efsunu bozulurmuş. Diğer yandan kuleye birlikte çıkacak çiftin kaderlerinde birliktelik yoksa mutlaka karşılarına bir engel çıkar ve kuleye tırmanamazlarmış. Kısacası Galata Kulesi ömürleri birlikte geçmeyecek çiftleri kabul etmezmiş…
Galata Kulesi’nin Özellikleri
Dünyanın ne eski kulelerinden olan Galata Kulesi, günümüzde güçlü kişiliğini dimdik duruşuyla sergilemeye devam ediyor. Kulenin özelliklerine yakından bakacak olursak boyunun tam olarak 69.90 metre dış çapının 16.45 metre olduğunu söyleyebiliriz. Duvar kalınlığı ise temelde 3.75 metre iken en üst katta 20 cm’dir. Zeminde bulunan çukurlarda yapılan araştırmalara göre bir zamanlar kulenin en alt katının zindan olarak kullanılmış. Statik hesaplamalara göre ise Galata Kulesi 10 bin ton ağırlığında.
Galata Surlarının Hikayesi
Galata Kulesi’nin tarihine, efsanelerine ve genel özelliklerine yakından baktıktan sonra sizinle hakkında pek fazla bilgi bulunmayan Galata surları ile ilgili de bilgi paylaşmak isteriz. Döneminde Hristos Surları olarak adlandırılan bu surların 1’i deniz tarafında iken 3’ü kara tarafında yer alır. Mahalleye giriş çıkışlar ise 12 farklı kapıdan sağlanır ancak bu kapıların dokuzunun deniz yönünde olması burasının o dönemlerde de bir liman kenti olduğunu bizlere gösteriyor. Uzunluğunun 14 kilometre olduğu tahmin edilen bu surların yaklaşık 12 metre yükseklikte oldukları düşünülüyor. Bilinen tarihe göre ise son kalıntıları 1864 yılında yıkılır.
