Yatırımcılar ve işletme sahipleri, kendi profillerine ve risk seviyelerine uygun fonlar ile kazanç sağlayabilirler. Yatırım fonunun tanımını yapmadan önce portföyün ne olduğunu açıklamakta fayda var. Portföy geniş anlamıyla bir kişinin ya da kuruluşun sahip olduğu varlıkların tümünü ifade eder. Yatırım fonu yatırım yaptığı sermaye piyasası araçları (hisse senedi, kira sertifikası vb.) ve altın gibi kıymetli madenlerin bütününü ifade etmektedir.
Yatırım Fonu Nedir?
Yatırımcılar, belirli bir katılma payı alarak bu fona dahil olabiliyor. Ardından çeşitli yatırımcıların bir araya gelerek oluşturduğu bir birikim havuzu meydana geliyor. Bu birikim havuzu, Profesyonel bir fon yöneticisi tarafından riskler, getiriler ve beklentiler gibi faktörler göz önünde bulundurularak yönetiliyor. Fonda biriken yatırımlar, yetkin yatırımcılar tarafından yerli-yabancı hisse senetleri, kira sertifikaları, kıymetli madenler, emtia ve mevduat gibi çeşitli araçlar baz alınarak değerlendiriliyor.
Yatırım fonları; halktan topladıkları fonlar karşılığı, hisse senedi, kira sertifikaları gibi sermaye piyasası araçlarından ve altın ile diğer kıymetli madenlerden oluşan portföyleri yönetirler. Her bir yatırımcı, fonun sahip olduğu portföyün bir kısmını temsil eden katılma payını satın alarak fona katılım sağlar. Tasarruf sahipleri şirketlerden, aracı kuruluşlardan veya menkul kıymet borsalarından hisse senedi ve kira sertifikası almak suretiyle tasarruflarını değerlendirebilirler. Ancak menkul kıymetlere yatırım yapmak bilgi ve uzmanlık gerektirmektedir. Ayrıca bireysel birikimler genelde yeterli büyüklüğe ulaşamadıklarından, bunlarla oluşturulan portföylerde gerekli risk dağılımları yapılamayabilir. Bu risk anapara açısından olabileceği gibi, portföyün getirisi açısından da önemli olabilir. Bu nedenle sermaye piyasasında kolektif yatırım kuruluşları olarak adlandırılan yatırım fonları oluşturulmuştur.
Yatırım Fonunun Avantajları
Yatırım fonlarının bu kadar popüler hale gelmesi elbette ki sunduğu sayısız avantaj sayesindedir. Bu avantajlar aşağıdaki gibidir:
· Profesyonel yönetim: İlgili fonlar, alanında uzman, sürekli piyasaları takip eden fon yöneticileri tarafından yönetilir. Böylelikle portföyünüzü yönetmek için ekstra zaman harcamak zorunda kalmazsınız.
· Risk dağıtımı: Fon yöneticileri, havuzdaki yatırımları pay sahiplerine fayda sağlayacak şekilde dağıtır. Çeşitli yatırım araçlarına dağıtarak riski minimize etmeye çalışarak getiriyi maksimize etmeyi hedefler.
· Kolay nakde çevirebilme: Söz konusu fonlar, mevcut birikimlerden yatırım elde etmenin en kolay yollarındandır. Satın almak istenilen katılım payı için talepte bulunmak ve talebin onaylanmasını beklemek yeterlidir.
· Likidite: İlgili fonlar, esneklik ve likidite avantajları bakımından iki farklı türe sahiptir. Bu fon türlerinden biri açık uçlu fonlar olup işlem yapılacak hisse sayısında bir sınırlamaya sahip değildir. Açık uçlu fonlar ile yüksek likidite imkanı bulunan yatırımların nakde çevrilmesi kolaylaşıyor. Kapalı uçlu fonlar ise açık uçlu fonlara nazaran daha düşük likiditeye sahiptir. Kapalı uçlu fonlar, yatırımcılara esneklik sunma özelliği ile öne çıkmaktadır. Bu fon türünde yatırımcılar, gerçek zamanlı fiyatlar bazında yatırım yapabiliyor.
· Vergi Avantajı: Değişken, karma, eurobond, dış borçlanma, yabancı, serbest fonlar ile unvanında döviz ifadesi geçen yatırım fonları hariç yatırım fonlarından elde edilen kazançlara %0 stopaj uygulanacaktır. (31.12.2022’ye kadar)
Yatırım Fonu Nereden Alınır?
İlgili fona sahip olmak için bir banka hesabınız olması gerekmektedir. Bu fonu, dilediğiniz banka ve aracı kurumdan temin edebilirsiniz. Birçok banka, internet ve mobil şubeler üzerinden işlem yapma hakkı tanır.
Kimler Yatırım Fonunda İşlem Yapabilir?
Dileyen herkes yatırım fonlarında işlem yapabilir. Türkiye genelindeki tüm bankalar ve aracı kurumlar, müşterilerine yatırım fonu satmakla yükümlüdür.
Faizsiz Yatırım Fonu Nedir?
Faizsiz yatırım fonu türleri faiz içermemektedir. Söz konusu faizsiz yatırım fonlarında danışma kurulu onayından geçen, alım satımının İslam dinine göre caiz olduğuna karar verilmiş, faizsiz ve katılım bankacılığı ilkelerine uygun olduğu konusunda görüş alınmış enstrümanlara yatırım yapılmaktadır.
Yatırım Fonu Riskli Midir?
Çeşitlendirilmiş bir portföy ile risklerin dağıtıldığı ve profesyoneller tarafından yönetilen yatırım fonları genellikle güvenli bir yatırım sunmaktadır. Ancak içerisinde kira sertifikası, hisse senedi, altın gibi piyasada işlem gören varlıkların bulunduğu bütün yatırım fonları için ilgili piyasanın olumsuz olduğu dönemlerde değer kaybetme ihtimali bulunmaktadır. Yatırım fonları günlük olarak fiyat açıkladıkları için, SPK Mevzuatı gereği içerisindeki varlıkların her gün piyasa fiyatı ile değerlenmesi gerekmektedir. Bu sebeple fiyatı piyasada değişen varlıklar yeni fiyatları ile değerlendiği için yatırım fonu fiyatı da artıp azalabilir. SPK risk değerleri, bu sebeple önemlidir. Yüksek riskli (risk değeri 5, 6 ve 7) fonlarda değer kayıpları da yüksek olabilirken düşük riskli fonlarda (1 ve 2) değer kayıpları çok nadir ve oldukça limitli gerçekleşebilmektedir. Risk değeri 3 ve 4 olan fonlar da orta riskli olarak değerlendirilebilirler.
Yatırım Fonu Çeşitleri Nelerdir?
Yatırım fonu çeşitleri aşağıdaki gibidir:
· Borçlanma araçları fonu
· Hisse Senedi Fonu
· Kıymetli Madenler Fonu
· Fon Sepeti Fonu
· Yabancı Menkul Kıymetler Fonu
· Para Piyasası Fonu
· Değişken Fon
· Yabancı Fon
· Katılım Fonu
Yatırım Fonları Güvenli Mi?
SPK Kanunu gereğince; fon malvarlığı rehin edilemez, teminat gösterilemez ve üçüncü kişiler tarafından el koyulamaz. Başka bir deyişle, fon malvarlığı kanun ile güvence altına alınmıştır.
Yatırım Fonu Hemen Satılır Mı?
T+0 Valörlü fonlar belirlenen işlem saatleri içerisinde hemen nakde çevrilebilir olup valörü T+1 veya T+2 olan yatırım fonlarında ise satış tutarı valörde belirtildiği gibi 1 veya 2 gün sonra hesaba geçecektir.
Yatırım Fonu Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?
Yatırım fonu alırken dikkat edilmesi gerekilenler aşağıdaki gibidir:
· Amacınızı belirleyin: Öncelikle, yatırım yapmadan önce amacınızın ne olduğunu belirlemelisiniz. Gelirinizi artırmak, para biriktirmek ya da maddiyatınıza katkıda bulunmak istiyorsanız; amaçlarınıza uygun adımlar atmanızda fayda var. Bu anlamda, fonun getirisinin ihtiyaçlarınız ile paralel olduğundan emin olun.
· Risk skalanızı ölçün: Ne kadar risk alabileceğinizi belirlemelisiniz. Daha sonra ise yatırım yapmak istediğiniz fonun risklerini öğrenmeli, risklerin her an ortaya çıkabileceği ihtimalini aklınızda bulundurmalısınız.
· Fon hakkında bilgi sahibi olun: Yatırım yapmayı düşündüğünüz fonu araştırın. İçeriği inceleyin ve size gereken tüm bilgileri toplayın. İhtiyacınız olan bilgileri fon sahibi kurumdan edinebilirsiniz.
· Kendinize bir sınır belirleyin: Tüm yatırım araçlarında yaptığınız gibi söz konusu fonlarda da kendinize bir sınır belirlemelisiniz. Fonun değer kaybedip kazanmasına dair senaryolarda ne yapacağınızı bilmek, rasyonel kararlar almanıza yardımcı olacaktır. Yüksek gelir fikrinin yüksek riske eş değer olduğunu unutmamalısınız. Bu nedenle yatırım yapacağınız fonu kişisel getirilerinize ve risk beklentilerinize uygun şekilde seçmelisiniz. Böylelikle yatırım planınızı oluşturmuş olur ve panik yapmadan ani kararlar alabilir, yeni bir plan tasarlayabilirsiniz. Seçeceğiniz fonun geçmiş performanslarını izlemelisiniz. Söz konusu fonun aylık ya da yıllık periyotlarda ne kadar kazanç sağladığını gösteren çizelgeyi gazetelerden edinebilir veya bankanızdan isteyebilirsiniz.
· Alım-satım kanallarını gözden geçirin: Yatırım yapmak için fon alırken kullanabileceğiniz kanallara dikkat edin. İşlemlerinizi, internet ve mobil şubelerden gerçekleştirebileceğinize emin olun.
Yatırım fonunun tanımını yapmadan önce portföyün ne olduğunu açıklamakta fayda var. Portföy geniş anlamıyla bir kişinin ya da kuruluşun sahip olduğu varlıkların tümünü ifade eder. Yatırım fonu yatırım yaptığı sermaye piyasası araçları (hisse senedi, kira sertifikası vb.) ve altın gibi kıymetli madenlerin bütününü ifade etmektedir.
Yatırım fonları; halktan topladıkları fonlar karşılığı, hisse senedi, kira sertifikaları gibi sermaye piyasası araçlarından ve altın ile diğer kıymetli madenlerden oluşan portföyleri yönetirler. Her bir yatırımcı, fonun sahip olduğu portföyün bir kısmını temsil eden katılma payını satın alarak fona katılım sağlar. Tasarruf sahipleri şirketlerden, aracı kuruluşlardan veya menkul kıymet borsalarından hisse senedi ve kira sertifikası almak suretiyle tasarruflarını değerlendirebilirler. Ancak menkul kıymetlere yatırım yapmak bilgi ve uzmanlık gerektirmektedir. Ayrıca bireysel birikimler genelde yeterli büyüklüğe ulaşamadıklarından, bunlarla oluşturulan portföylerde gerekli risk dağılımları yapılamayabilir. Bu risk anapara açısından olabileceği gibi, portföyün getirisi açısından da önemli olabilir. Bu nedenle sermaye piyasasında kolektif yatırım kuruluşları olarak adlandırılan yatırım fonları oluşturulmuştur.
