Yumurtalık Kanseri Nedir?

fiyort 10/06/2023

0 28 5 dakika okuma süresi

Yumurtalık kanseri ya da diğer ismiyle over kanseri; yumurtalık dokusunda bulunan hücrelerin kontrolsüzce büyümeleri ve çoğalmaları sonucu oluşur. Yumurtalık kanseri, yumurtalıklara sahip oldukları için kadınlarda görülür.

Yumurtalıklar, kadınlarda üremeden sorumlu tüm işlevleri yerine getirirler. Yumurtalıklar kişinin yaşına bağlı olarak farklı zamanlarda farklı hormonların üretimini sağlayan döngüsel bir çalışma mekanizmasına sahiptir. Dolayısıyla yumurtalık dokusu birbirinden farklı işlev ve yapılarda hücrelerden meydana gelir. Yumurtalık kanserinde, yumurtalığın ana yapısını oluşturan epitelyum hücrelerinde ya da embriyonik döneme ait hücrelerde meydana gelen kontrolsüz bölünme ve çoğalma sonucunda tümör oluşabilir. Yumurtalık kanseri sıklıkla, epitelyum hücrelerden kaynaklanan tümörlerle ortaya çıkar.

Yumurtalık kanserlerinin görülme sıklığı yaşla birlikte artıyor. Menopoz sonrası yumurtalık kanseri teşhisi konan kişilerin önemli bir kısmında epitelyum dokuda oluşan tümörler saptanıyor. Öte yandan çocuklukta ve doğurganlığın hala devam ettiği dönemde embriyonik döneme ait tümörlerle karşılaşılabiliyor. Yumurtalık kanseri yaşam boyu her 100 kadından ortalama 1.4’ünde görülüyor.

Büyük çoğunluğu menopoz sonrası dönemde görülen yumurtalık kanserinde erken dönemde uygun tedaviler ile %80-90 oranında 5 yıllık sağ kalım elde edilebilirken, ileri dönemde bu oran, %30’lara kadar düşüyor. Bu nedenle yumurtalık kanserinin erken evrelerinde fark edilmesi ve tedavi edilmesi önemlidir.

Nedenleri

Yumurtalık (Over) Kanseri Nedenleri Nelerdir?

Yumurtalık kanserinin nedenleri, diğer kanser türlerinde olduğu gibi net olarak bilinmemektedir. Kanserlere neden olduğu düşünülen yaşam alışkanlıkları, bazı genetik yatkınlıklar ve hormonal faktörler yumurtalık kanserinin nedenleri olarak görülmektedir. Yumurtalık kanserlerinin yaklaşık %5-10 kadarı genetik nedenlerle oluşmaktadır. Bu yüzden birinci derece akrabalarında meme, yumurtalık ve rahim içi kanseri olan kadınlar, yumurtalık kanseri için risk grubundadır.

Kanser türlerinin birçoğunda olduğu gibi, yumurtalık kanserinde de ilerleyen yaş, hastalığın oluşma ihtimalini artırmaktadır. Yumurtalıklar; ergenlik, erişkinlik ve menopoz dönemlerinde farklı performanslarda ve farklı işlevlerde çalışırlar. Yumurtalık kanserlerinin genellikle oluştuğu zamanlar menopoz sonrasıdır. Menopoz doğurganlık döneminin bitişi anlamına gelse de, yumurtalıklar çalışmaya devam etmektedir. Dolayısıyla menopoz sırasında ve sonrasında da düzenli olarak hekim kontrolünden geçmek hem kişinin yaşam kalitesi için hem de sağlıklı yumurtalıklar için önemlidir.

Kanser, bulunduğu dokulardaki hücrelerin olağandışı büyümesi ve çoğalması sonucu oluşur. Yumurtalıklar tıpkı vücudun diğer organları gibi, genel sağlık durumumuzdan etkilenirler. Sağlıklı yaşam alışkanlıkları, düzenli egzersiz, kontrol altına alınmış stres seviyesi hem yumurtalıkların hem de tüm vücut sağlığının korunması için önemlidir.

Yumurtalık (Over) Kanseri Risk Faktörleri

İlerleyen yaş
İdeal kilonun üzerinde bulunmak
Geç doğum yapmış olmak veya doğum yapmamış olmak
Menopoz sonrası hormon terapisi almış olmak
Ailesinde meme ya da yumurtalık (over) kanseri öyküsü bulunması, genetik yatkınlık
Yumurtlamayı artırıcı ilaç kullanımı, kısırlık tedavisi görmek
Meme kanseri geçirmiş olmak
Sigara kullanmak

Yumurtalık kanserinin belirleyiciliği yüksek bir risk grubu yoktur. Düzenli olarak hekim kontrolüne gitmek, tıbbi öykünüzü hekiminizle paylaşmak ve düzenli yaşam alışkanlıkları edinmek yalnızca yumurtalık kanseri için değil, tüm hastalıklar için koruyucu tedbirlerdir.

Belirtiler

Yumurtalık Kanserinin Belirtileri Nelerdir?

Yumurtalık kanseri belirtilerini erken dönemde fark etmek kolay olmayabilir. Yumurtalık kanseri erken dönemde ayırt edici bir belirti vermeyebilir. Bu nedenle yumurtalık kanserlerinin ancak %20 kadarı erken dönemde saptanabilmektedir.

Yumurtalık kanseri belirtilerinin geç ortaya çıkmasının nedeni; tümörlü dokunun karın boşluğu içinde büyümesi ve uzun süre hastayı rahatsız etmemesidir. Ancak yine de karın iç bölgesinde basınç artışına bağlı yaygın şikayetler görülebilir. Yumurtalık kanseri belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

Karın iç basıncında artmaya bağlı olarak şişkinlik hissi
Kasıklarda şişkinlik ya da ağrı
Halsizlik, yorgun hissetme
Gaz ve sindirim sorunları
Mide bulantısı
Tuvalet alışkanlıklarında yaşanan değişiklikler; uzun süreli kabızlık ya da sık idrara çıkma
İştahsızlık, açlığa rağmen tokluk hissi
Periyodik kanamalardan farklı olarak vajinal kanama yaşanması
Hormon düzensizliklerine bağlı; adet günlerinde sarkma, tüylenme ya da saç dökülmeleri
Planlanmamış kilo kaybı
Bel ağrısı
İlişki sırasında ağrı

Yumurtalık kanseri belirtileri çoğunlukla kanserin ileri dönemlerinde ortaya çıkmadığından, düzenli olarak kontrole gitmek önemlidir. Yumurtalık kanseri erken dönemde teşhis edildiğinde tedavinin başarı oranı artmaktadır.

Tanı Yöntemleri

Yumurtalık (Over) Kanseri Teşhisi Nasıl Yapılır?

Yumurtalık kanserini teşhis etmenin tek bir yöntemi yoktur. Hastalığa pek çok şekilde tanı koyulabilir. Hastaların bir bölümünde tanı, başka nedenler ile yapılan araştırma ve ameliyatlar sırasında konulur. Bu yüzden yukarıda belirtilen şikayetleri olan hastaların mutlaka kadın hastalıkları uzmanı tarafından muayene edilmesi gerekmektedir. Muayene esnasında veya sonrasında yapılan pelvik ultrasonografi ile hastalığın varlığından şüphesi değerlendirilir.

Yumurtalık kanserinde kesin tanı, ameliyatla çıkarılan dokuların patolojik incelemesi sonrasında konulmaktadır. Ultrasonografi dışında tomografi ve benzeri görüntüleme yöntemleri tanıya yardımcı yöntemler arasındadır. Ayrıca kanda tümör belirteci denilen bazı maddelerin araştırılması da yardımcı tanı yöntemi olarak kullanılır. Yukarıda belirtildiği gibi yumurtalık kanserleri erken dönemde bulgu vermediklerinden, özellikle menopoz sonrası yıllık jinekolojik muayene ve kasık ultrasonografisi, hastalığın erken tanısını sağlayabilir. Bu çerçevede menopoz sonrası kontroller önemlidir. Çünkü yumurtalık kanserlerinin %75’i menopoz sonrası dönemde görülmektedir.

Yumurtalık (Over) Kanserinde Erken Teşhisin Önemi

Tüm kanser türlerinde olduğu gibi yumurtalık kanserinde de erken teşhis tedavinin seyrini ve başarı oranını etkileyen önemli bir faktördür. Yumurtalık kanseri erken evrelerinde, tipik belirtiler vermeyeceğinden, düzenli olarak hekim kontrolüne gidilmesi büyük önem taşımaktadır.

Yumurtalıkların sağlığı yalnızca üreme döneminde değil, menopoz döneminde de rutin olarak kontrol edilmelidir. Menopoza girmiş olmak yani doğurganlığın bitmiş olması ya da aktif cinsel yaşam sürmüyor olmak artık jinekolojik muayenenin gerekmediği anlamına gelmez. Yumurtalık kanserleri büyük oranda menopoz dönemlerinde fark edilirler. Dolayısıyla yalnızca üreme dönemlerinde değil, her yaşta yumurtalıkların sağlığı önemsenmelidir. Yumurtalık kanseri tedavi edilebilir ancak aynı zamanda ölümcül bir hastalıktır. Erken teşhisiyle tedavide başarı oranı yükselir.

Yumurtalıklardaki her kist, yumurtalık kanseri anlamına gelmez, yumurtalık kanserine neden olmaz. Bu kistlerin habis yapıda olup olmadığı hekimin muayenesi ve yapılacak tetkikler ile anlaşılabilir. Kanser yapıcı olmayan birçok kist, zararsızdır. Bu kistlerin izlenmesi, bırakılması ya da alınması hekimin değerlendirmesine bağlıdır.

Kanser Evreleri

Yumurtalık (Over) Kanseri Evreleri Nedir?

Yumurtalık kanserinde, diğer kanser türlerinde olduğu gibi evreleme yapılır. Hastalığın hangi evrede olduğuna bağlı olarak, farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Hastalığın belirti vermeden ilerlediği erken evrelerinde saptanabilmesi rutin kontrollerle ya da başka bir şikayete bağlı olarak yapılmaktadır.

Evre 1: Bu evrede kanserli dokular, bir ya da iki yumurtalıkta veya fallop tüplerinde bulunurlar. Tümörlü doku, bu alanların dışında henüz yayılım göstermemiştir.
Evre 1a: Kanserli hücrelerin yalnızca bir yumurtalık veya fallop tüpü içinde yayılım gösterdiği evrenin spesifik adıdır.

Evre 1b: Bu evrede kanser; iki yumurtalıkta da yayılım göstermiştir. Ancak halen yumurtalık dışında yayılım göstermemektedir.

Evre 1c: Bu evrede kanserli hücrelere bir veya iki yumurtalık/fallop tüpünde rastlanmakla birlikte cerrahi öncesinde/esnasında tümör kapsülünün yırtılması veya karın içi sıvısında ya da cerrahide elde edilen yıkama sıvasında tümör hücrelerine rastlanmaktadır.

Evre 2: Kanser yumurtalıkların dışında yayılım göstererek, pelvik bölgedeki organlara ilerlemiştir ya da peritonda (karın zarında) bulunmaktadır.
Evre 2a: Bu evrede yumurtalığa ek olarak tümörlü doku; rahim, fallop tüpü ya da diğer yumurtalığa içinde yayılım göstermeye başlamıştır.

Evre 2b: Yumurtalıklara ek olarak tümörlü doku; kalın bağırsak, rektum veya mesaneye yayılmıştır.

Evre 3
Evre 3a1: Kanser yumurtalıklar/fallop tüpleri veya karın zarına ek olarak pelvisteki yakın organlara yayılmıştır. Yalnızca periton arkasındaki lenf düğümlerine yayılım mevcuttur.

Evre 3a2: Kanser yumurtalıklar/fallop tüpleri veya karın zarına ek olarak pelvis dışındaki organlara yayılmıştır ancak ameliyat sırasında karın içerisinde çıplak gözle görünen kanserli doku yoktur; kanserli hücreler karından alınan örneklerin laboratuvar incelemesiyle konur. Periton arkasındaki lenf düğümlerinde bulunabilir veya bulunmayabilir.

Evre 3b: Kanser yumurtalıklar/fallop tüpleri veya karın zarına ek olarak pelvis dışındaki organlara yayılmıştır; yayılan dokular çıplak gözle görülebilir ancak 2 cm’den küçük haldedir. Periton arkasındaki lenf düğümlerinde bulunabilir veya bulunmayabilir.

Evre 3c: Kanser yumurtalıklar/fallop tüpleri veya karın zarına ek olarak pelvis dışındaki organlara yayılmıştır; yayılan dokular çıplak gözle görülebilir ve 2 cm’den büyük haldedir. Periton arkasındaki lenf düğümlerinde bulunabilir veya bulunmayabilir.

Evre 4
Evre 4a: Kanser hücreleri göğüs boşluğu sıvısında bulunur ancak karaciğer, dalak, barsak veya karın dışı lenf düğümleri tutulumu yoktur.

Evre 4b: Kanser dalak, karaciğer, periton arkası dışı lenf düğümleri ve/veya karın dışı organlara metastaz yapmıştır.

Tedavi Yöntemleri

Yumutalık Kanserinin Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Yumurtalık kanserinin ilk tedavisi cerrahi tedavidir. Başka bir deyişle hastalar önce ameliyatla tedavi edilirler. Hastalığın tedaviye vereceği cevap ilk ameliyatın yeterliliği ile doğrudan ilişkilidir. Hastalığın erken dönemlerinde tümörün çıkartılması ile birlikte evreleme cerrahisi denilen bir ameliyat yapılır.

İleri dönemlerinde ise kapsamlı bir ameliyatla, karın boşluğu içindeki tümörler çıkartılır. Ameliyat sırasında gerek görüldüğü hallerde bağırsak parçalarının çıkartılması da söz konusu olabilir. Ameliyat sonrasında çok erken dönemdeki hastalar dışındaki tüm hastalara kemoterapi denilen ilaç tedavisi yapılmaktadır. Başka bir deyişle yumurtalık kanseri tedavisinin önemli bir bölümünde, ilaç tedavisi uygulanır.

Hastalığın tedaviye vereceği cevap tümörün yaygınlığı ile doğrudan ilişkilidir. Tedavi ile erken dönemdeki hastalıklar %80-90 iyileşirken, ileri dönem hastalıklarında iyileşme oranı %40-50 civarındadır. Ameliyat ve kemoterapi sonrası hastalar, uzun yıllar boyunca 4-5 ayda bir muayene ve tetkiklerle kontrol edilirler. Hastalık tekrarladığında ise tedavilerin de tekrarlanması gerekir. Bazen ameliyatların 2 ile 4 kez tekrarlanması dahi gerekebilir.

Etiketler