Bankacılık sistemi normal şartlarda içerisinde faiz olgusu bulunan bir sistemdir. Ancak halkın bir kesimi faiz kullanmayı tercih etmez. İşte bu noktada katılım bankası ortaya çıkmaktadır. Faizsiz kazanç sistemini oluşturan finans kuruluşlarına genel olarak katılım bankası adı verilmektedir.Bu sistemde elde edilen kazanç kar payı şeklinde katılım bankası müşterilerine dağıtılır. Bu sistemde faiz sisteminde olduğu gibi kayıtsız şartsız bir kazanç sistemi olmayıp bunun yerine kar ve zarar ortaklığı bulunmaktadır. Katılım bankalarında sistemin nasıl işlediğine biraz daha yakından bakalım.
Katılım Bankalarında Sistem Nasıl Çalışır?
Katılım bankaları öncelikle kendi müşterilerinden fon toplar. Daha sonra bu topladıklarını büyük şirketlere fon olarak kullandırır. Daha sonrasında ise elde bir kar oranı toplanır. Bu karı ise fonların oranında müşterileri arasında pay eder. Ülkemizde bu sistemi işleten birden fazla katılım bankası bulunmaktadır. Bu katılım bankaları arasında Albaraka, Türkiye Finans, Bank Asya ve Kuveyt Türk bulunmaktadır. Bu bankalarda bütün para hareketlerinin bir karşılığı vardır. Bu hareketler ya bir mal ya da bir hizmete karşılık olmaktadır. Elde edilen gelir ise katılım sağlamakta olan müşteriler ile kar ve zarar ortaklığı şeklinde pay edilir. Bu da bu sistemin İslam dininde faizin haram kılındığı hassasiyetine göre helal bir sistem oluşturmaktadır.
Finans kurumları sadece para hareketleri sayesinde para kazancı sağlamaz. Bunun dışında eldeki parayı iktisadi olarak da çeşitli yerlerde değerlendirebilir. Bu şekilde de ticari bir kazanç elde edilebilir. Eğer bu şekilde de kazanç elde edilecek olursa yine elde edilen para müşteriler ile katılım oranında paylaştırılır. Bu sistemin içerisinde elde edilen para kurum ve müşteriler arasında sabit bir oran ile dağılır. Bu dağılıma bakacak olursak oranlar kar payının %80 lik dilimini müşteriler yani hesap sahiplerine, % 20 lik dilim ise katılım bankasına kalmaktadır.
Katılım bankaları kurulu olan bu sistem sayesinde farklı faydaları da beraberinde getirir. Özellikle diğer bankalar ile çalışmak istemeyen bireylerin ve kurumların sahip olduğu fonları ekonomik sisteme dahil etmiş olurlar. Bu da hem kişiler hem kurumlar hem de ülke için faydalı olmaktadır. Bu konumda olan para sahipleri de bu sistem sayesinde paralarını güvenli şekilde saklama, etkin şekilde değerlendirme imkanı sağlamış olurlar. Kurum ve kişileri bu sistemden faydalı bir etki almayı sağladığı gibi aynı zamanda ülkenin kalkınmasına da fayda sağlamış olurlar. Bu da orta vadede ve uzun vadede yapılan yatırımların finanse edilmesi ile ortaya çıkar. Katılım bankalarındaki sistemin helal olmasını sağlayan iki temel olgu kar payı ve faizdir. Bu ikisinin arasındaki farkı bilmek katılım bankalarını anlamak için daha iyi olacaktır. Şimdi bu kavramların ne olduklarını öğrenelim.
Kar Payı Nedir?
Kar payı vaat edilen bir sistemde vade son etapta kesinleşir. Yani vade tamamlanmadan sadece bir gün bile öncesinde kesin bir veri bulunmamaktadır. Katılım bankası müşterilerine verilecek olan kar payı bir havuzda toplanmış olan fonların kullandırılması neticesinde ortaya çıkan kardan verilir. Fonu kullanan müşterinin aldığı para ile müşteriye ödenen para arasında bir ilişki bulunmaktadır. Bu ilişki sabittir. Yani değişken bir durum söz konusu değildir. Ancak kazanç değişkenlik gösterir. Örneğin banka o dönem için az bir kazanç sağladı. O zaman müşterinin alacağı kazanç da daha az olacaktır. Aynı şekilde çok kar edilen bir dönem için müşterinin alacağı oran da daha fazla olacaktır. Zarar etme durumunda ise müşteriye bu zarar da yansıtılacaktır. Elde edilen kar payı nakit bir miktara karşılık tutulmaz. Mutlaka ya bir hizmet söz konusu olmaktadır, ya da ortaklık ve herhangi bir mal karşılığına denk gelmektedir.
Faiz Nedir?
Faizde durum vadenin en başında bellidir. Müşteriye ödenen faiz tutarı banka tarafından elde edilen çeşitli kaynaklardan gelen tutarlar ile ödenebilir. Özellikle de kredi faizleri bu açıdan sisteme en çok akışı sağlar. Birebir ilişki olmasa da bu şekilde bir genelleme yapılabilir. Buradaki ilişki şartlara göre değişkenlik gösterebilir. Ayrıca müşterinin alacağı faiz ile bankanın elde ettiği kazanç arasında bir bağlantı da bulunmamaktadır. Klasik bankalara yatırılan parada banka az da çok da kar etse müşterinin alacağı miktar en başından belirlendiği için bu sistemden ve zararlardan etkilenmez ve alacağını her durumda alır. Zaten faiz sisteminin haram olmasını sağlayan temel faktör de buradaki noktadır.
Katılım bankalarında da diğer bankalarda olduğu gibi kredi kartı bulunmaktadır. Yani herhangi bir bankaya ait olan kredi kartı ile alışveriş yapmak yerine eğer hassas davranan biri iseniz katılım bankalarına ait kredi kartlarını da tercih edebilirsiniz. Örneğin Albaraka World bu anlamda hizmet veren bir kredi kartıdır. Bu kart tüm world kart özelliklerini taşımaktadır. Ancak yine faiz ile ilişkili olmasından dolayı nakit çekim özelliğini ve vade farkı koyarak taksitli alışveriş yapma özelliklerini kaldırmıştır. Bu açıdan müşterilerini daha da memnun etmektedir. Albaraka Türk bankasından kredi kartı alabilmek için internet üzerinden başvuru yapabilir ya da bizzat şubelere giderek başvuruda bulunabilirsiniz.
Faizsiz kredi kartı kullanma imkanı sunan diğer bir banka ise Kuveyt Türk olmaktadır. Bu katılım bankası da Sağlam Kart, Platin, Gold kart ve klasik kart olmak üzere farklı imkanlar sunmaktadır. Bu bankada da kredi kartı kullanımı ile çeşitli imkanlar elde etmiş olacaksınız. Diğer taraftan Ziraat Bankasının da finans kurumu şeklinde yürümekte olan bir bölümü vardır. Buradan da kredi kartı temin etme imkanına sahip olabilirsiniz.
