Okçuluk, oku bir yay yardımıyla belirlenen bir hedefe gönderme sporudur. Dolayısıyla bu üç maddeden birini çıkardığınızda konu okçuluk bozulur: Ok, yay, hedef. Bu bağlamda tarih boyunca avlanma, savunma, saldırı gibi amaçlarla kullanılmış ve birçok kültür havuzunda geliştirilmiş, bugünkü makaralı, geleneksel ve klasik kanatlı yayların oluşmasına taban oluşturmuştur.
İnsanlık tarihiyle iç içe bir gelişim süreci vardır. Öncül örnekleri ahşaptan olduğu için zamanın aşındırıcı etkisini yenebilmiş örnekler ancak 10-15 bin yıl önceye gidebilmektedir. Tahmin edilen ve belli başlı destekleyici verilere ulaşılabildiği kadarıyla 50-100 bin yıldır var olduğu ve geliştirildiği düşünülmektedir. Ok ve yay, insanın hem avlanmada, hem savaşta silahı, caydırıcı unsuru olarak varlığını geliştirmiştir. Neredeyse her uygarlık, ok ve yayı biraz daha geliştirmiş, günümüze kadar geldiği hallerine katkıda bulunmuşlardır.
Türklerde ilk olarak M.Ö.5000 yıllarında okçuluğun başladığı ve okçuluk ile ilgili kuralların konulup, uygulanmasının Oğuzlar ile gerçekleştiği görülür. Ok, aynı zamanda eski Türklerde milli silah olarak kabul edilmiştir. Türk kavimleri süresince, Sümerler, Elamlar, Akatlar, İskitler, Hunlar, Avarlar ve Hititler ile devam eden okçuluğa yakın ilgi, en parlak devrine Osmanlılar ile ulaştı. Okçuluğun bir esasa bağlanarak ciddi bir şekilde ele alınması, saha ve tesislerin oluşturulması Fatih Sultan Mehmet’in emri ile başladı. Okçuluk Osmanlılar zamanında okçuluk büyük bir önem kazanmış, okçuların yetişmesi ve eğitimi konusu devlet seviyesinde ele alınmıştır. Okçular Tekkesi bu dönemde kurulmuştur.
İlginç Bilgi: Enfal Suresi 17. Ayette “(Ok) attığın zaman da sen atmadın, fakat Allah attı” geçmektedir. Bu ve birçok sebepten ötürü İslam’da okçuluk sünnettir ve dolayısıyla Osmanlı’da da çok değerli bir yerdedir.
Klasik ve makaralı okçuluk ulusal ve uluslararası müsabakalarda standartlara oturtulmuş, dünya geneline yayılmış disiplinlerdir. Olimpiyatlarda sadece klasik okçuluk yer alırken, genellikle hedef okçuluğu, arazi ve atış okçuluğu(“3D archery” ve “field archery”), avcılık okçuluğu gibi alanlara yayılmış üç disiplin de gözlemlenebilir.
Uluslararası arenada İngilizce olarak okçuluğa “archery” denmektedir. Bu kelimenin kökeni Latince “arcus”tan gelmektedir.
Okçuluk Nasıl Yapılır?
Okçuluk yayın bir elle, okun üzerine yerleştirildiği kirişin de ya direkt diğer elle ya da bir aparat yardımıyla tutulması suretiyle yayın gerilmesi ve belli bir hedefe sürdürülebilir bir teknik çerçevesinde gönderilmesidir. Okçuluk nasıl yapılır sorusuna her disiplin ayrı bir cevap verebilir. Burada önemli olan, hangi disiplinde okçuluk nasıl yapılır sorusudur.
Her okçuluk disiplininde ayrı kurallar, ayrı gelenekler, ayrı teknikler yer almaktadır. Okun yaydan çıkması hiç de zor bir olay değildir. Ancak bir noktayı iki kere vurabilmek için çok ileri teknikler geliştirilmiş, sürdürülebilir ve tekrarlanabilir şekilde atış yapabilmek oldukça zor bir olaydır.
Okçuluk Kuralları
Okçuluk günümüzde son derece modern malzemelerle ve kurallar çerçevesinde yapılmaktadır. Okçuluk ilk kez 1904 Yaz Olimpiyatları’nda olimpik programa alınmış, 1972’den beri aralıksız olarak programlarda yer almaktadır. Hobi ve avcılık herhangi bir kurala bağlı uygulanmadığından okçuluk kuralları dendiğinde tamamen spor okçuluğu ele alınmaktadır. Burada klasik kanatlı (olimpik) okçuluk ve makaralı okçuluk ele alınmaktadır. Geleneksel okçuluk her ülkenin özelinde farklı kurallarla uygulanan bir okçuluk türüyken, klasik kanatlı ve makaralı okçuluk dünya genelinde standart uygulamalara sahne olmaktadır. Her ikisi de aynı kurallara bağlı kalınarak düzenlenen ulusal ve uluslararası müsabakalarda yer almaktadır. Olimpiyatlarda ise sadece klasik okçuluk uygulanmaktadır.
Bu iki sınıfa modern okçuluk denmektedir.
Klasik kanatlı yay, olimpik yay veya klasik yay olarak da ifade edilmektedir.
Makaralı yay kanatların esnemesi açısından farklı bir teknik kullanılmasına dayanır.
Dikkat! Klasik okçuluk, isimlendirme açısından geleneksel okçulukla karıştırılmaktadır. Klasik yayın uluslararası kullanımı “Recurve” ise aslen geleneksel Asya yaylarına özgür bir form özelliğidir. Süreç içerisinde klasik kanatlı yay, bugün “geleneksel” olarak adlandırılan yayın yerini almıştır. Temeli geleneksel yaya dayalı olan klasik yaylar ile geleneksel yaylar karıştırılmamalıdır.
